Subsydiarny akt oskarżenia w sprawie wieszania zdjęć europosłów na szubienicach

„Złożyłem subsydiarny akt oskarżenia w imieniu wszystkich pokrzywdzonych w Sądzie Okręgowym w Katowicach” – powiedział w poniedziałek PAP pełnomocnik europosłów mec. Józef Marcinkiewicz. Jak dodał, akt oskarżenia obejmuje siedem osób, które „uczestniczyły w symbolicznym procederze egzekucji”.

W przypadku wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia to pokrzywdzeni ze swoim pełnomocnikiem będą wykonywać funkcje oskarżyciela przed katowickim sądem. Prokurator może dołączyć do takiego postępowania jako współoskarżyciel. Takie sytuacje zdarzały się w innych procesach, mimo wcześniejszego umorzenia postępowania przez prokuraturę. Jak zaznaczył mec. Marcinkiewicz, bardzo często jednak zdarza się, że prokuratura po zapoznaniu się z aktami wnioskuje przed sądem o umorzenie. W takiej sytuacji sprawa kierowana jest na posiedzenie, na którym sąd decyduje czy nadać jej bieg czy też umorzyć bez wyznaczania terminu rozprawy.

O umorzeniu postępowania w tej sprawie – z uwagi na „brak znamion czynu zabronionego” – Prokuratura Okręgowa w Katowicach poinformowała w połowie listopada ub.r. – była to już druga taka decyzja katowickich śledczych, po pierwszej, zaskarżonej przez mec. Marcinkiewicza, sąd nakazał kontynuowanie postępowania. Zdaniem śledczych, przedstawiciele środowisk narodowych, którzy powiesili zdjęcia europosłów, nie popełnili przestępstwa.

W grudniu pełnomocnik pokrzywdzonych przekazał PAP, że zaskarżył tamto postanowienie do Prokuratury Regionalnej w Katowicach – zgodnie z nowymi przepisami, wyznaczającymi taką ścieżkę odwołania. Już wówczas zapowiadał, że w przypadku nieuwzględnienia zażalenia, zostanie złożony subsydiarny akt oskarżenia przeciwko uczestnikom demonstracji. W styczniu PR nie uwzględniła zażalenia i utrzymała decyzję o umorzeniu w mocy.

Umarzając w listopadzie 2020 r. – już po raz drugi – śledztwo prokuratura okręgowa podawała, że w postępowaniu przeprowadzono wszystkie czynności wskazane przez Sąd Okręgowy w Katowicach, który uchylił poprzednie postanowienie o umorzeniu – przesłuchano kilkudziesięciu funkcjonariuszy policji oraz Straży Miejskiej zabezpieczających manifestację.

„Przeprowadzona po wykonaniu uzupełniających czynności, całościowa analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego wykazała, iż w sprawie zasadnym jest umorzenie postępowania. Podstawą umorzenia jest brak znamion czynu zabronionego” – podała wówczas prokuratura w komunikacie.

Śledztwo było prowadzone pod kątem art. 119 Kodeksu karnego, który mówi o stosowaniu przemocy lub groźby bezprawnej wobec grupy osób lub poszczególnej osoby z powodu jej przynależności narodowej, etnicznej, rasowej, politycznej, wyznaniowej lub z powodu jej bezwyznaniowości. Może za to grozić od 3 miesięcy do 5 lat więzienia. Taka sama kwalifikacja została przyjęta w subsydiarnym akcie oskarżenia.

Umarzając po raz pierwszy – w listopadzie 2019 r. – postępowanie prokuratura oceniła, że uczestnicy zgromadzenia pod hasłem „Stop współczesnej Targowicy. Manifestacja w obronie wartości narodowych i patriotycznych” nie dopuścili się przestępstwa, a wydarzenia na pl. Sejmu Śląskiego były „inscenizacją”. Sposób wyrażania przez nich poglądów prokuratura oceniła krytycznie w kategoriach moralno-etycznych.

Śledczy ocenili wówczas, że taka forma manifestacji nie wyczerpała znamion przestępstwa, a celem 20-minutowego zgromadzenia było „wyrażenie krytyki wobec działań tych europarlamentarzystów, którzy głosowali za przyjęciem negatywnej wobec Polski rezolucji Parlamentu Europejskiego”.

Śledczy przekonywali, że owa krytyka wiązała się ze sposobem głosowania, a nie przynależnością polityczną europosłów, a żaden z uczestników manifestacji nie kierował wobec polityków gróźb i nie nawoływał do popełnienia przestępstwa ani nie wypowiadał się personalnie na temat europosłów. Jak uzasadniała prokuratura, „inscenizacja” polegająca na wieszaniu portretów polityków na konstrukcjach naśladujących szubienice, „miała charakter symboliczny, nawiązujący do historycznych wydarzeń z XVIII wieku, a utrwalonych na obrazie Jana Piotra Norblina”.

Parlament Europejski przyjął w połowie listopada 2017 r. rezolucję wzywającą polski rząd do przestrzegania postanowień dotyczących praworządności. PE wyraził m.in. zaniepokojenie proponowanymi zmianami w przepisach dotyczących polskiego sądownictwa, które „mogą strukturalnie zagrozić niezawisłości sądów i osłabić praworządność w Polsce”. W dokumencie znalazł się też apel PE do polskiego rządu, by potępił „ksenofobiczny i faszystowski” Marsz Niepodległości.

Przeciwko rezolucji głosowali europosłowie PiS, SLD wstrzymało się od głosu, eurodeputowani PSL nie wzięli udziału w głosowaniu. Większość PO wstrzymała się od głosu, ale sześciu europosłów poparło ten dokument. Byli to: Michał Boni, Danuta Huebner, Danuta Jazłowiecka, Barbara Kudrycka, Julia Pitera i Róża Thun. To ich zdjęcia uczestnicy manifestacji zawiesili na szubienicach.

Podczas śledztwa przesłuchano w charakterze świadków uczestników i organizatorów manifestacji oraz funkcjonariuszy policji, Straży Miejskiej, a także pokrzywdzonych europosłów. Mówili oni, że po happeningu otrzymywali maile i telefony kierowane do ich biur poselskich, a zawierające treści znieważające lub o charakterze gróźb. Pokrzywdzeni i ich pełnomocnik uważają, że uczestnicy zgromadzenia powinni byli usłyszeć zarzuty. Zarzucali też śledczym opieszałość, skarżyli się na przewlekłość postępowania. (PAP)

autor: Krzysztof Konopka