IPN wydał unikatowy album z fotografiami Juliena H. Bryana. Cały świat, a zwłaszcza Polacy pamiętają jego zdjęcia z walczącej Warszawy 1939 r., które stały się symbolem rozpoczęcia II wojny światowej a jednocześnie zapowiedzią jak okrutna i bezwzględna będzie ta wojna.
Bryan, który był wtedy jedynym zachodnim korespondentem prasowym w naszym kraju, na zawsze pozostał przyjacielem Polski i Polaków. Także dzięki temu IPN mógł wydać polsko-angielski album „Najbardziej tajemniczy kraj świata”. Związek Sowiecki w fotografiach i tekstach Juliena H. Bryana 1930–1959 / The Most Mysterious of Countries. The Soviet Union in the Photographs and Writings of Julien H. Bryan 1930–1959.
To zapis życia codziennego w Związku Sowiecki w latach 1930-1959. Na ten okres przypada największy terror – apogeum stalinizmu. Zdjęcia Bryana trzeba więc oglądać pamiętając, co działo się wtedy w ZSRS (zbiorowe zbrodnie, eksterminacja całych grup społecznych czy narodowości, czas gułagów, budowy kanału Biełamorskiego i terroru, który mógł przynieść śmierć nawet 40 milionom ludzi, destrukcja kultury, złamanie fundamentów zachodniej cywilizacji. Jakie intencje przyświecały Bryan’owi, gdy przedstawiał na Zachodzie w miarę neutralne zdjęcia, zdawałoby się normalnego kraju? Czy wiedział o zbrodniach? O wielkim głodzie? Pewnie dopiero z perspektywy czasu.
Bryan jest fotografem dostępnej dla niego codzienności. A album „Najbardziej tajemniczy kraj świata” jest nie pomnikiem systemu komunistycznego ale zwyczajnych ludzi, którzy w nim żyli. Bryan jest także podróżnikiem szukającym egzotyki. Odwiedził rejony Kaukazu (Gruzja, Dagestan, Kabardyno-Bałkarię) oraz Uzbekistan i Kazachstan.
Jak fotografie J. Bryana dotyczące Związku Sowieckiego znalazły się w zasobie Instytutu Pamięci Narodowej? W 2009 r. podczas przygotowań Instytutu do rocznicy wybuchu II wojny światowej i przeglądu zdjęć dokumentujących niemiecką napaść na Polskę w 1939 r., okazało się, że większość z nich została zrobiona przez żołnierzy Wehrmachtu i reprezentuje ich punkt widzenia. Wyjątkiem były zdjęcia Juliena Bryana z oblężenia Warszawy. IPN nawiązał kontakt z synem Juliena, Samem. Tak jak ojciec, jest on bardzo przychylny Polsce i otwarty na współpracę. W rezultacie do zasobu archiwum Instytutu trafiły kopie cyfrowe zdjęć Bryana z Polski i Niemiec, których oryginały przechowywane są w Muzeum Holokaustu w Waszyngtonie. Okazało się, że Sam Bryan w swoim prywatnym archiwum posiada także zbiór zdjęć ojca ze Związku Sowieckiego. Za jego zgodą i te fotografie IPN mógł zeskanować i umieścić w swoim zasobie.
„Najbardziej tajemniczy kraj świata”. Związek Sowiecki w fotografiach i tekstach Juliena H. Bryana 1930–1959 / The Most Mysterious of Countries. The Soviet Union in the Photographs and Writings of Julien H. Bryan 1930–1959. Dwujęzyczny album z ponad 400 fotografiami. Dyskusja o albumie w poniedziałek, 28 września o godz. 16.00 na profilu FB IPN i kanale IPNtvPL. Transmisja z Centrum Edukacyjnego im. Janusza Kurtyki „Przystanek Historia” przy ul. Marszałkowskiej 21/25 w Warszawie.
Udział w dyskusji wezmą: Tomasz Stempowski – redaktor książki, Archiwum IPN, Adam Mazur – Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu, Sam Bryan – syn autora fotografii Juliena H. Bryana (połączy się on-line), filmowiec, wykładowca uniwersytecki. Dyskusję poprowadzi: Adam Hlebowicz – dyrektor Biura Edukacji Narodowej IPN.
