Prezydent Andrzej Duda zapowiedział, że nie zgodzi się na wypłatę przez Polskę odszkodowań za mienie bezspadkowe. Jak dodał, zgodnie z powszechnie przyjętymi rozwiązaniami mienie bezspadkowe przechodzi na własność państwa.
„Ja nigdy nie podpiszę ustawy, która będzie wskazywała, że my spadki po osobach jakiejś jednej grupy etnicznej będziemy traktowali w sposób uprzywilejowany w stosunku do innych; nigdzie na świecie tak się nie dzieje” – zadeklarował prezydent. Według niego byłoby to naruszeniem konstytucji.
„Odszkodowania niech płaci ten, kto wywołał drugą wojnę światową” – podkreślił. „Kto wywołał drugą wojnę światową? Wiadomo, kto wywołał drugą wojnę światową, w związku z czym jeżeli ktoś ma pretensje, jeżeli ktoś chce odszkodowań, proszę zwrócić się do tych, którzy druga wojnę światową wywołali, (…) i ich rozliczyć za te wszystkie straszliwe zbrodnie, a nie nas, Polaków, polskie społeczeństwo” – zaznaczył Duda.
Oświadczył, że dopóki on jest prezydentem, „nie będzie takiego rozwiązania, które będzie nas tutaj zmuszało do płacenia jakichkolwiek odszkodowań czy innych zadośćuczynień za tak zwane mienie bezspadkowe”. „Wszędzie zresztą jest takie rozwiązanie, że jeżeli jest mienie bezspadkowe, to ono się staje własnością państwa” – mówił.
W maju 2018 prezydent USA Donald Trump podpisał przyjętą jednomyślnie przez obie izby amerykańskiego Kongresu ustawę o sprawiedliwości dla ofiar, którym nie zadośćuczyniono (Justice for Uncompensated Survivors Today – JUST, znana jako ustawa Senatu nr 447 – S.447). Dotyczy ona restytucji mienia ofiar Holokaustu i zobowiązuje sekretarza stanu USA do corocznego sprawozdania o realizacji ustaleń zawartych w Deklaracji Terezińskiej. Deklaracja, przyjęta w 2009 r. przez 46 państw świata na zakończenie Praskiej Konferencji ds. Mienia Ery Holokaustu, jest niezobowiązującą listą podstawowych zasad mających przyspieszyć, ułatwić i uczynić przejrzystymi procedury restytucji dzieł sztuki oraz prywatnego i komunalnego mienia przejętego siłą, skradzionego lub oddanego pod presją w czasie Holokaustu.
Ustawa JUST nie przewiduje żadnych sankcji dla państw sygnatariuszy Deklaracji Terezińskiej, które nie spełniły swych obietnic dotyczących zwrotu mienia ofiar Holokaustu ich prawowitym właścicielom bądź ich spadkobiercom i dlatego ma głównie symboliczny, deklaratywny charakter.
Według szacunku dokonanego w 2015 r. przez Światową Organizację Restytucji Mienia Żydowskiego wartość majątku pozostawionego w Polsce to 230 mld złotych. Wcześniej izraelscy eksperci pracujący na zlecenie władz Izraela oceniali ogólną wartość potencjalnych roszczeń wobec Polski na 30 mld dolarów – obecnie ok 120 mld złotych.(PAP)
