Rodzicielstwo zastępcze to trudna, ale niezwykle piękna misja; dla dzieci, które z różnych przyczyn nie mogą wychowywać się we własnej rodzinie, to szansa na prawdziwy dom – powiedziała PAP minister rodziny Marlena Maląg. Dodała, że w ostatnim roku przybyło w Polsce rodzinnych domów dziecka.
30 maja obchodzony jest Dzień Rodzicielstwa Zastępczego. W tym roku przypada on w sobotę. Minister rodziny podkreśliła, że jest to okazja do podziękowania i przyjrzenia się systemowi pieczy zastępczej w Polsce.
Zwróciła uwagę, że rodziny zastępcze, osoby prowadzące rodzinne domy dziecka i pracownicy instytucjonalnych form pieczy zastępczej, „każdego dnia udowadniają swoje ciche bohaterstwo, oddając cząstkę siebie dla drugiego człowieka i pozwalając mu rozwinąć skrzydła”.
„Dzięki ich pracy dzieci otrzymują to, co najważniejsze, czyli bezpieczny dom i poczucie bycia dla kogoś ważnym. Z okazji wyjątkowego święta, Dnia Rodzicielstwa Zastępczego, pragnę szczególnie podziękować za otwarte serca i za codzienny trud” – dodała szefowa MRPiPS.
Przypomniała, że w zeszłym roku obchodziliśmy XX-lecie pieczy zastępczej w Polsce. W ostatnich latach jednym z kluczowych wyzwań systemu pieczy zastępczej jest jej deinstytucjonalizacja. Proces ten w Polsce polega na wzmacnianiu rodzinnych form pieczy zastępczej oraz na ograniczaniu roli instytucjonalnych form pieczy zastępczej, jak również na zmienianiu ich charakteru.
„Podejmujemy szereg działań mających na celu dalszy intensywny rozwój usług dla rodzin wychowujących dzieci – chodzi o to, by jak najmniej dzieci umieszczanych było w pieczy zastępczej. Drugą bardzo ważną kwestią jest rozwój rodzinnych form pieczy zastępczej i ich profesjonalizacja, a także obniżenie liczebności placówek opiekuńczo-wychowawczych i zakaz umieszczania w nich dzieci młodszych” – wskazała Maląg.
Podkreśliła, że bardzo ważne jest też wspieranie rodzin poprzez skuteczne programy usamodzielniania, aby dzieci mogły wrócić do bezpiecznego domu i rodziny biologicznej.
Ze wstępnych danych resortu rodziny wynika, że na koniec 2019 r. w pieczy zastępczej w Polsce umieszczonych było 72 453 dzieci.
Szefowa MRPiPS zauważyła, że w ostatnich latach zaobserwowano stopniowy spadek odsetka dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej w stosunku do całości populacji dzieci do 18 roku życia. Poinformowała jednocześnie, że według wstępnych danych za 2019 r. wydaje się, że pozostanie on na tym samym poziomie co w roku 2018.
Ministerstwo podało, że zdecydowana większość, bo 77 proc. dzieci, które muszą zostać umieszczone w pieczy zastępczej, może znaleźć dom w formach rodzinnych.
Z danych MRPiPS wynika, że na koniec 2019 r. w ponad 36,8 tys. podmiotów rodzinnej pieczy zastępczej przebywało niespełna 55,5 tys. dzieci. W pieczy instytucjonalnej przebywało natomiast blisko 17 tys. dzieci.
Resort podał, że w ostatnim roku przybyło w Polsce rodzinnych domów dziecka – pod koniec 2019 r. było ich 668, a rok wcześniej – 613. Wzrosła także liczba rodzin zastępczych zawodowych – z 2 126 w 2018 do 2 167 w 2019 r.
Pozytywnym trendem jest również coroczny wzrost liczby koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej. Ich zadaniem jest m.in. bieżące wspieranie rodzin zastępczych i prowadzących rodzinne domy dziecka. W 2019 r. ich liczba wynosiła 1 755.
Minister rodziny wskazała, że w pieczy instytucjonalnej z roku na rok maleje liczba wychowanków, przeciętnie jest ich 15. „Przypomnijmy, że przed 2012 rokiem w placówkach opiekuńczo-wychowawczych z trudem osiągany był standard 30-osobowy. Dzisiejsze placówki opiekuńczo-wychowawcze nie są już budzącymi smutek molochami, ale coraz bardziej przypominają małe wspólnoty, w których starsze dzieci przygotowują się do odpowiedzialnego startu w dorosłość” – wskazała Maląg.
Rodzinom zastępczym, jak również prowadzącym rodzinne domy dziecka, na każde umieszczone dziecko, przysługuje finansowane przez samorząd powiatu i współfinansowane przez samorząd gminy, wypłacane co miesiąc świadczenie na pokrycie kosztów jego utrzymania (w rodzinach spokrewnionych nie niższe niż 694 zł, a w rodzinach niespokrewnionych nie niższe niż 1052 zł) oraz dodatek na dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności (nie niższe niż 211 zł).
Dodatkowo rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka starosta przyznaje zagwarantowane ustawowo świadczenia dodatkowe o charakterze obligatoryjnym i fakultatywnym.
Maląg przypomniała, że na dzieci przebywające w pieczy zastępczej przysługuje 500 zł w ramach programu „Rodzina 500 plus” oraz 300 zł w ramach programu „Dobry Start”. „Na początku świadczenie +500 plus+ otrzymały rodzinne formy pieczy zastępczej, natomiast dzięki ostatnim zmianom ustawowym – wsparcie to objęło także dzieci przebywające w pieczy instytucjonalnej. Są to środki, które przeznacza się w szczególności na rozwój zainteresowań oraz zwiększanie szans edukacyjnych i rozwojowych dzieci” – podkreśliła szefowa resortu rodziny.
Dodała, że dzięki wsparciu z programu „Rodzina 500 plus” rodziny zastępcze uzyskały 47 proc. wzrost kwoty miesięcznego wsparcia na utrzymanie dziecka.
MRPiPS przypomina, że dzieci w pieczy zastępczej mogą także liczyć na wsparcie w czasie epidemii koronawirusa. W związku z wejściem w życie ustawy przeciwdziałającej skutkom Covid-19 i wynikającą z jej przepisów możliwością uruchomienia szybkiej ścieżki procedowania projektów unijnych w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, resort rodziny prowadzi projekt polegający na udzieleniu wsparcia podmiotom pieczy zastępczej.
Pomoc dotyczy m.in. zakupu komputerów i oprogramowania pozwalających na zdalną naukę w domu, zakup specjalnego oprogramowania komputerowego dla dzieci z niepełnosprawnościami, sprzętu ochrony osobistej i środków dezynfekcyjnych oraz sprzętu służącemu wyposażeniu miejsc izolacji lub kwarantanny.
Do pieczy zastępczej trafiają dzieci, których rodzice nie są w stanie należycie wypełniać swoich obowiązków. Celem pieczy zastępczej jest zapewnienie dziecku czasowej opieki i wychowania; powinno tam przebywać, dopóki nie będzie możliwości jego powrotu do rodziny albo umieszczenia go w rodzinie adopcyjnej.
Formami rodzinnej pieczy zastępczej są: rodzina zastępcza – spokrewniona, niezawodowa lub zawodowa; rodzinny dom dziecka. Instytucjonalne formy pieczy zastępczej, to placówki takie jak domy dziecka, placówki typu socjalizacyjnego, interwencyjnego, czy specjalistyczno-terapeutycznego. (PAP)
