Nawet dwuipółroczne opóźnienia w odpowiedzi na wniosek o udostępnienie informacji publicznej, pozostawienie wniosków bez odpowiedzi, niepełne informacje w BIP – to tylko niektóre ze stwierdzonych przez NIK nieprawidłowości. Stwierdzone nieprawidłowości wskazują na niewystarczający nadzór organów objętych kontrolą nad realizacją obowiązków związanych z udostępnianiem informacji publicznej.
Dostęp do informacji publicznej, gwarantujący jawność i przejrzystość działań podmiotów wykonujących zadania publiczne, jest konstytucyjnym prawem obywatela, a realizowany jest przede wszystkim poprzez udostępnienie informacji publicznej na wniosek oraz publikację informacji w BIP.
Prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniom m.in. ze względu na informacje niejawne, inne tajemnice ustawowo chronione, prywatność osób czy też tajemnicę przedsiębiorcy.
Po ponad 20 latach obowiązywania ustawy o dostępie do informacji publicznej (udip) jej przepisy nadal budzą wiele wątpliwości interpretacyjnych.
NIK stwierdziła:
- We wszystkich 16 skontrolowanych urzędach w latach objętych kontrolą (2019–2022) zostały zapewnione warunki organizacyjne umożliwiające realizację obowiązków z zakresu udostępniania informacji publicznej, z tym, że w dwóch ministerstwach konieczne są usprawnienia.
- Strony BIP części urzędów były prowadzone nierzetelnie, a poszczególne Biuletyny różniły się między sobą.
- W niektórych urzędach dochodziło do znacznych opóźnień w obsłudze wniosków o udostępnienie informacji publicznej.
- Część urzędów prowadziła rejestry wniosków o informację publiczną w sposób nierzetelny.
Skontrolowane organy administracji rządowej większość obowiązków związanych z udostępnianiem informacji publicznej realizowały zgodnie z przepisami prawa i rzetelnie.
Wszędzie zamieszczono odpowiednie przepisy w regulaminach organizacyjnych tych podmiotów. W dziewięciu urzędach funkcjonowały ponadto odrębne procedury określające szczegółowo zasady i tryb postępowania w ww. zakresie. Uregulowania te były zgodne z udip, nie zawierały szerszych niż określone w tej ustawie ograniczeń związanych z dostępem do informacji publicznej. Dzięki temu proces udostępniania informacji publicznej był ujednolicony. Nie uchroniło to jednak części urzędów przed nieprawidłowościami, m.in. naruszeniem terminu na udostępnienie informacji publicznej. Powodem był niedostateczny nadzór nad udostępnianiem informacji publicznej. Zdaniem NIK szczegółowe procedury owszem, ułatwiają prowadzenie działań nadzorczych, nie mogą jednak takich działań zastępować.
Strony podmiotowe BIP miały zapewnioną obsługę merytoryczną i techniczną, a obowiązki prowadzenia BIP przydzielane były z reguły w sposób czytelny komórkom organizacyjnym bądź określonym pracownikom z odpowiednimi uprawnieniami. Natomiast obowiązki te nie wszędzie wypełniano prawidłowo – w dziesięciu podmiotach nie zamieszczano w BIP pełnych informacji o efektach kontroli przeprowadzonych przez organy zewnętrzne, co NIK oceniła jako nierzetelne wypełnianie obowiązków wynikających z art. 6 ust. 1 w zw. z art. 8 ust. 3 udip. Wprawdzie niektóre jednostki twierdziły, że przepisy nie wymagają publikacji takich informacji w BIP, gdy organy przeprowadzające kontrolę zamieszczą dokumentację kontrolną w swoim Biuletynie, jednak NIK stoi na stanowisku, że publikacja informacji publicznej przez jedną stronę nie zwalnia z tego obowiązku strony drugiej, gdy ta przedmiotową informację posiada i informacja ta dotyczy jej działalności.
Źródło: NIK
