Polska Partia Robotnicza została powołana do istnienia przez Sowietów – za pełną wiedzą i przychylnością, a zarazem pod ostateczną kontrolą Józefa Stalina. Jej przywódców przeszkolono w Kominternie i NKWD, a w końcu grudnia 1941 r, zrzucono na spadochronach pod Warszawą. Od roku 1944 PPR stanowił główne narzędzie budowy systemu stalinowskiego w powojennej Polsce.
Decyzja o utworzeniu i nazwie Polskiej Partii Robotniczej zapadła w Moskwie po ataku Niemiec na ZSRS w 1941 r. Stalin zamierzał w nowych okolicznościach polityczno-militarnych odtworzyć w Polsce scentralizowane kierownictwo ruchu komunistycznego (na miejscu rozwiązanej w 1938 r. Komunistycznej Partii Polski), które zapewni ścisłą kontrolę Kremla nad jego działalnością, a także zwiększy wpływy środowisk komunistycznych na terenach okupowanych przez Niemcy.
Prawdopodobnie w sierpniu 1941 r. Stalin podjął decyzję o utworzeniu w Polsce nowej partii pod nazwą Polska Partia Robotnicza. 27 sierpnia 1941 r. wydał stojącemu na czele Kominternu Georgijowi Dymitrowowi polecenie budowy nowych struktur w Polsce pod taką nazwą. Pełnomocnictwa do utworzenia kierownictwa partii otrzymali członkowie grup dywersyjnych – tzw. grup inicjatywnych – wyszkolonych pod bezpośrednim nadzorem sowieckich służb specjalnych, formalnie działających jako „szkoła partyjna Kominternu”. Mieli być zrzuceni na spadochronach na ziemie okupowanej Polski. Dowódcą przygotowanej do wysłania do Warszawy specjalnej grupy dywersyjnej mianowano Marcelego Nowotkę, ps. „Stary” – działacza Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików), urzędnika administracji sowieckiej na ziemiach polskich okupowanych po 17 września 1939 r.
Komunistom, wytypowanym do realizacji wyznaczonych zadań, przekazano wszystkie dyrektywy na zebraniu 29 sierpnia 1941 r. Wśród nich były wytyczne na temat głębokiego zakonspirowania powiązań partii z Kominternem i nowej taktyki propagandowej, polegającej na eksponowaniu przede wszystkim haseł narodowych i patriotycznych. Strukturę, skład kierownictwa, cele i zadania oraz pierwsze dokumenty „programowe” opracowywano pod bezpośrednim nadzorem Stalina i Dymitrowa.
Źródło: IPN
