Maimunah Sharif z ONZ chce na nowo definiować funkcje i strukturę miast

Część panelu była poświęcona 11. Światowemu Forum Miejskiemu, które w przyszłym roku odbędzie się w Katowicach. Jego głównym motywem będzie 17 formułowanych przez ONZ celów zrównoważonego rozwoju, wśród których jest m.in. walka z ubóstwem i głodem, poprawa zdrowia i edukacji, czysta i dostępna energia oraz zmniejszenie nierówności.

„To nie tylko forum dla rządu, ale też samorządów, burmistrzów i prezydentów, dla kobiet-liderek, dla dzieci, młodzieży, niepełnosprawnych, aktywistów społecznych – dla wszystkich osób, które tworzą miasta i mieszkają w nich” – wskazała dyrektorka.

Jak dodała, nowym punktem odniesienia jest pandemia koronawirusa, która skłania do zastanowienia się nad nowymi zagrożeniami, ale też szansami. „Musimy zastanowić się nad nowym modelem, nowym sposobem i nową metodą rozwoju naszych miast (…) To przecież miasta są na głównej linii walki z pandemią COVID-19” – mówiła.

Jak przekonywała, trzeba na nowo zdefiniować funkcje i strukturę miast, przyjrzeć się możliwości wdrożenia nowego modelu gospodarczego i skupić się nad budową nowych rozwiązań legislacyjnych. O tym wszystkim powinno się rozmawiać w kontekście zielonej transformacji i zwiększenia odporności miast na przyszłe kryzysy – wskazała i dodała, że działać należy już teraz, nie czekając na wytyczne czy rekomendacje.

Prezydent Katowic Marcin Krupa podkreślił, że wybór Katowic jako miejsca organizacji Forum jest dla jego miasta olbrzymim wyróżnieniem. „My do końca jako społeczeństwo nie rozumiemy jeszcze, że tak duża impreza, tak wielkie wydarzenie o znaczeniu światowym, po raz pierwszy będzie się odbywało w tej części Europy. To wielka szansa dla nas wszystkich, nie tylko dla Katowic, ale dla całego regionu, Polski i państw ościennych czy państw Europy Środkowo-Wschodniej, żeby skorzystać z tego, co o czym tutaj będziemy dyskutowali” – powiedział. Podkreślał, że planując rozwój miast trzeba myśleć długofalowo, o przyszłych pokoleniach.

Jak zauważył, przewodnim tematem Forum będzie zrównoważony rozwój i działania, które mają wskazać nowe rozwiązania dla miast w dobie zmian klimatycznych i transformacji energetyki. Krupa przypomniał, że Katowice należą do miast, w których zmiany dokonują się od lat i przebiegły stosunkowo łagodnie. Dziś bezrobocie w mieście wynosi 1,6 proc., a każdego dnia do Katowic przyjeżdża do pracy 130 tys. osób, w mieście jest wiele uczelni wyższych – dodał.

Część debaty była poświęcona rozwojowi metropolii. Przewodniczący Obserwatorium Procesów Miejskich i Metropolitalnych Robert Pyka przytoczył opinię, według której metropolie są produktami globalizacji i skoro dziś mówi się o deglobalizacji, zasadne staje się pytanie, jaka jest ich przyszłość, czy mamy do czynienia z kresem metropolii, jakie znaliśmy do tej pory. Mówiąc o nowym modelu życia w mieście i funkcjonowania miasta zaznaczył, że innowacje społeczne powstają zazwyczaj oddolnie, poza instytucjami. Dlatego zachęcał przedstawicieli samorządów, by otworzyli się na młodych i ich pomysły na nowe podejście do życia w mieście.

„Jesteśmy na etapie kształtowania i programowania Krajowego Planu Odbudowy po pandemii, ale też wprowadzania nowych rozwiązań Polskiego Ładu, w których znajdują się rozwiązania w dużym stopniu dedykowane też dużym aglomeracjom miejskim” – powiedział uczestniczący w debacie online minister Michał Cieślak – członek Rady Ministrów ds. samorządu.

Wyraził nadzieję, że Forum da odpowiedź na pytania jak metropolie będą mogły odpowiadać na wyzwania związane z edukacją czy rozwojem społeczno-ekonomicznym. Kluczowe jest utrzymanie podmiotowości także mniejszych jednostek tworzących metropolie – mówił. Zwróciła na to uwagę także Maimunah Mohd Sharif, która zaznaczyła, że trzeba też pamiętać o najmniejszych miastach, na peryferiach metropolii – także one będą coraz większe i będą się rozwijały.

Wiceprezydent Wrocławia Jakub Mazur wyraził przekonanie, że nie ma alternatyw dla tworzenia metropolii i takie organizmy będą powstawać. Przypomniał, że jego miasto wraz z innymi samorządami ma gotową ustawę metropolitalną, która ma skupiać 44 gminy i 9 powiatów. Uczestnicy dyskusji zwrócili uwagę, że także Trójmiasto i Łódź przygotowały projekty podobnych ustaw i, podobnie jak Wrocław, czekają na podjęcie prac legislacyjnych przez Sejm.

Cieślak odpowiadał, że według jednej z koncepcji metropolie powinny powstawać samoistnie i państwo daje im instrumenty do rozwoju lub – według drugiej – są tworzone na zasadach ustawowych. „Jeśli mamy wybrać tę drugą drogę, to ja oczekuję od państwa gotowych rozwiązań i propozycji (…)” – powiedział Cieślak, który zadeklarował, że wtedy będzie można przygotowywać przepisy powołujące metropolie.

Przewodniczący pierwszej takiej organizacji w Polsce – Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii – Kazimierz Karolczak mówił o ustawie uchwalonej dla GZM, że to potrzebne rozwiązanie, które jednak wymaga zmian. Przypomniał o próbie wybudowania przez GZM spalarni odpadów, czemu przeciwstawił nadzór prawny wojewody śląskiego, wskazując że zgodnie z zapisem ustawy nie należy to do kompetencji GZM. „Kiedy rozmawiamy np. o gospodarce odpadami, o ochronie środowiska czy czystym powietrzu, to niestety eksperymentujemy – szukamy możliwości ustawowych, które nie są wprost wpisane (…)” – mówił.

Karolczak zaznaczył, że dzięki powstaniu GZM udaje się jednak podejmować wspólne działania – np. wróciła dyskusja na temat tworzenia kolei metropolitalnej, projektu, o którym w regionie mówiło się przez 30 lat, ale nigdy nie zrealizowano tych planów. Kolej metropolitalna w GZM ma zacząć działać za kilka lat.

Także Krupa ocenił, ustawa metropolitalna była potrzebna, bo dała samorządom możliwość integracji. Wyraził zarazem przekonanie, że GZM powinien mieć większą władzę, problemem jest też zbyt mała decyzyjność w samej metropolii, w której trzeba pogodzić różne interesy – wskazał i dodał, że bez tego nie będzie szybkiego rozwoju. Chodzi o jak najszybsze rozwiązywanie najpilniejszych problemów – wskazał. (PAP)

autor: Krzysztof Konopka