Kościół katolicki w Polsce obchodzi 26 sierpnia uroczystość Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej. Obraz Matki Bożej na Jasnej Górze otaczany jest przez Polaków czcią od XV wieku. Przed wizerunkiem modlili się polscy królowie, prezydenci i papieże. Rokrocznie pielgrzymuje tam ok. 4 mln wiernych.
Sumie pontyfikalnej na jasnogórskim szczycie będzie przewodniczył prymas Polski abp Wojciech Polak. Tegoroczne uroczystości z udziałem Episkopatu Polski odbędą się w obecności znaków Światowych Dni Młodzieży – krzyża i ikony Matki Bożej Salus Populi Romani, które od 21 sierpnia peregrynują po kraju.
Obchody wpisują się w przygotowania do beatyfikacji kard. Stefana Wyszyńskiego.
Pierwotny obraz jasnogórski wykonany był techniką enkaustyczną, stosowanej w obrazach starochrześcijańskich i bizantyjskich. „Analiza wykazuje duże podobieństwo do obrazów, jakie mnisi bazyliańscy malowali na Krecie. W tym wypadku obraz mógłby pochodzić z X w. Stąd mógł znaleźć się w Konstantynopolu” – informuje liturgia godzin (brewiarz).
Paulinów, kustoszy jasnogórskiego sanktuarium sprowadził z Węgier książę Władysław Opolczyk. Oddał im wówczas drewniany kościół parafialny w Starej Częstochowie. Najstarszy zachowany opis cudownego uzdrowienia pochodzi z roku 1402.
O sławie obrazu świadczy to, że zaczęto sporządzać jego kopie. „W roku 1390 miał ją Głogówek, w roku 1392 Sokal, a w roku 1400 – jeszcze dalszy Lepogłów w Chorwacji.
W roku 1430 r. w czasie świąt wielkanocnych dwaj panowie polscy i książę ruski dokonali napaści na Jasną Górę. Dla zatarcia śladów posłużyli się bandami husyckimi, grasującymi na Śląsku. Napastnicy sądzili, że w klasztorze – słynącym już z powodu łask otrzymywanych dzięki modlitwie do Maryi przedstawionej w wizerunku jasnogórskim – w klasztorze są skarby. Kiedy jednak okazało się, że wyposażenie klasztoru jest skromne – ukradli sprzęty liturgiczne, krzyże i odarli obraz ze złota i klejnotów, którymi przyozdobili go pielgrzymi. Uszkodzili także wizerunek Maryi cięciem szabli. Pozostałością są dwa równoległe cięcia miecza na policzku Maryi, przecięte trzecim na linii nosa, oraz kilka podobnych, choć znacznie mniejszych na szyi.
Na prośbę paulinów zniszczony obraz król Władysław Jagiełło zabrał do Krakowa, gdzie starano się go odnowić. „Obecny obraz Matki Bożej, namalowany jest na drewnianej tablicy, zalicza się do ikon bizantyjskich określanych nazwą Hodegetria, co oznacza +Tę, która prowadzi+” – czytamy w liturgii godzin.
Zmieniono także ozdoby szat. Lilie andegaweńskie na płaszczu Maryi nawiązują do herbu andegaweńskiego króla Węgier Ludwika. Prawdopodobnie dodano także do rąk Dzieciątka Jezus książkę.
Koronacja jasnogórskiego wizerunku Matki Bożej papieskimi koronami odbyła się na Jasnej Górze 8 września 1717 r. Korony ofiarował król August II Mocny, zaś aktu koronacji dokonał brat prymasa, bp Krzysztof Szembek. Było to pierwsze tego rodzaju wydarzenie na świecie poza Rzymem.
Uroczystość Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej zatwierdził dopiero papież Pius X w 1904 roku – na początku tylko dla Jasnej Góry i ówczesnej diecezji włocławskiej. Kluczowe znaczenie odegrała postać bł. Honorata Koźmińskiego, który po upadku powstania styczniowego starał się zjednoczyć naród wokół Królowej Polski – Maryi. W 1931 r. papież rozciągnął obchody święta na całą Polskę wyznaczając dzień 26 sierpnia oraz zatwierdzając nowy tekst mszy św. i brewiarza.
Zarówno św. Jan Paweł II, jak i kard. Stefan Wyszyński od młodości byli mocno związania z Matką Bożą na Jasnej Górze. Prymas Tysiąclecia swoją mszę św. odprawił w jasnogórskim sanktuarium, aby jak sam określił „mieć Matkę, która nie umiera”. Także w swoim herbie biskupim i prymasowskim Wyszyński umieścił wizerunek Matki Bożej Jasnogórskiej. Jak sam powiedział – „Matka Boża Jasnogórska w moim herbie to nie ozdoba, to program mego biskupiego i prymasowskiego życia”.
Po powrocie z konklawe i wyborze Jana Pawła II kard. Stefan Wyszyński wyznał paulinom 23 listopada 1978 r. – „Ona jawi i jest naszą otuchą w niezwykłym trudzie Kościoła świętego w Polsce, w którym zwycięża Pani Jasnogórska. Stąd promieniuje, niejako ze swojego Królestwa, na cały świat. Staje się znana i oczekiwana wszędzie, na wszystkich kontynentach”.
W uroczystość Matki Bożej Częstochowskiej 26 sierpnia 1956 r. bp Michał Klepacz odczytał tekst stworzonych przez prymasa Stefana Wyszyńskiego Jasnogórskich Ślubów Narodu Polskiego, które nawiązywały do lwowskich ślubów Jana Kazimierza z 1656 r., oddających naród w opiekę Maryi.
W ramach programu odnowy moralno-duchowej Polski przygotowującego do obchodów tysiąclecia Chrztu Polski, przygotowano kopię obrazu jasnogórskiego, która od 26 sierpnia 1957 r. nawiedza kolejne diecezje w kraju. Wizerunek do dziś wędruje po Polsce. Obecnie nawiedza parafie archidiecezji poznańskiej.
Rokrocznie na uroczystość Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej na Jasną Górę przybywają pielgrzymki z całej Polski. W tym roku dotarło ponad 4,3 tys. pątników – tyle, co dwa lata temu, czyli przed pandemią.(PAP)
Autor: Magdalena Gronek
