1 sierpnia br. weszły w życie przepisy rozporządzenia Bruksela II b, dzięki którym we wszystkich krajach Unii Europejskiej obowiązywać będzie jednolita zasada poszanowania tożsamości kulturowej, religijnej i językowej dziecka, gdy trafia ono do rodziny zastępczej. To efekt starań prowadzonych na forum UE przez Ministerstwo Sprawiedliwości.
– Przyjęcie rozporządzenia, które reguluje transgraniczną współpracę w sprawach rodzinnych i małżeńskich, zwiększa ochronę dzieci i zapewnia realizację gwarancji zawartych w Konwencji ONZ o Prawach Dziecka. Kluczowy zapis tego rozporządzenia powstał w resorcie sprawiedliwości. To wielki sukces ministra Zbigniewa Ziobro – powiedział podczas konferencji prasowej Minister – członek Rady Ministrów Michał Wójcik, który był przez pięć lat wiceministrem sprawiedliwości.
– Dobro dzieci jest ważniejsze niż doraźne korzyści polityczne. Nie można przehandlować praw dzieci za ustępstwa w innych dziedzinach – podkreślił.
Skuteczna ochrona praw dzieci
Zmienione dzięki polskim staraniom rozporządzenie zobowiązuje państwa UE, by zachowywały prawa dziecka do tożsamości kulturowej, religijnej i językowej w postępowaniach o ustanowienie pieczy zastępczej. Dzieci mają trafiać do rodzin z podobnego kręgu kulturowego, a najlepiej do krewnych z kraju swego pochodzenia. Do tej pory zasada ta nie była w praktyce respektowana. Zdarzały się przypadki oddawania dzieci, których rodzice są chrześcijanami, do rodzin muzułmańskich.
– Teraz, gdy polskie dziecko przebywające w innym kraju UE miałoby trafić do pieczy zastępczej, władze tego państwa muszą się najpierw zwrócić do polskiego konsula, a ten – do Ministerstwa Sprawiedliwości. To my będziemy szukać opiekunów dla takich dzieci – mówił minister Michał Wójcik.
Ochrona praw dzieci jest niezwykle ważne dla polskich rodzin żyjących w krajach UE. W samych Niemczech mieszka około 800 tys. Polaków mających wyłącznie obywatelstwo polskie. A osób, które mają podwójne obywatelstwo, polskie i niemieckie – około 1,5 miliona. Ministerstwo Sprawiedliwości udziela pomocy polskim obywatelom, gdy za granicą są pozbawiani praw do wychowywania własnych dzieci, a dziecko trafia często do rodziny, w której nie mówi się po polsku. Pomoc ta była przez lata utrudniona, bo prośby o interwencję docierały do Ministerstwa Sprawiedliwości zazwyczaj, gdy dziecko umieszczono już w rodzinie zastępczej.
Ważne ustawy na rzecz dzieci
– Od 2015 roku, od kiedy władzę sprawuje rząd Zjednoczonej prawicy przygotowaliśmy wiele ustaw skutecznie chroniących prawa i interesy dzieci – przypomniał biorący udział w konferencji wiceminister sprawiedliwości Marcin Warchoł.
Wśród nich wymienił m.in. zakaz odbierania rodzinie dzieci z powodu biedy i wprowadzony już w 2016 roku rejestr pedofilów. – Wprowadziliśmy obligatoryjny zakaz pracy z dziećmi dla osób, które popełniły takie przestępstwa – zaznaczył.
Inne ważne przepisy, jakie przygotowano w Ministerstwie Sprawiedliwości, to m.in. zasady umożliwiające skuteczne ściąganie alimentów oraz zredukowanie traumatycznych przeżyć dzieci – ofiar przestępstw przesłuchiwanych w postępowaniu karnym. To również ukrócenie handlu dziećmi czy nielegalnych adopcji.
– W Senacie są już przepisy zaostrzające kary za przestępstwa wobec dzieci. Przestępstwa pedofilskie nie będą się przedawniać, a za zgwałcenie dziecka sprawcy grozić będzie minimum pięć lat więzienia – dodał Marcin Warchoł.
Droga do sukcesu
Za naruszenie przepisów rozporządzenia Bruksela II b grozi odpowiedzialność przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Skargę do trybunału może wnieść Komisja Europejska oraz każde z państw członkowskich.
Sukces wymagał wielu starań. Sprawie ochrony tożsamości dzieci poświęcone były liczne wizyty zagraniczne ówczesnego Sekretarza Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Michała Wójcika. Do inicjatywy przyłączyła się Grupa Wyszehradzka, a potem kolejne państwa.
Polską propozycję poparły m.in. Litwa, Łotwa, Portugalia i Rumunia. Na początku grudnia 2018 r. została jednomyślnie zaaprobowana przez Radę UE ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych.
Szansą na wprowadzenie tego prawa do przepisów respektowanych w UE była nowelizacja rozporządzenia Bruksela II b. To podstawowy instrument współpracy w sprawach rodzinnych i małżeńskich. Na nim skupiły się więc wysiłki Polski. Ostatecznie przyjęto je w maju 2019 roku. To jego przepisy weszły w życie 1 sierpnia 2022 r.
Źródło: Biuro Komunikacji i Promocji, Ministerstwo Sprawiedliwości
