Duda: projekt o asystencji osobistej osób z niepełnosprawnościami trafi do Sejmu do końca roku

„Znajdujemy się w finalnym okresie prac rządu nad dokumentami programującymi szeroko rozumianą politykę społeczną w aspekcie wykorzystywania funduszy unijnych z nowej perspektywy finansowej na lata 2021-2027” – powiedział prezydent, podkreślając, że Polski Ład i Strategia Demograficzna „też będą miały tu znaczenie”. Duda podkreślił, że „interes publiczny wymaga tego, by programowanie strategiczne było jak najbardziej skoordynowane”, co pozwoli na prowadzenie spójnej polityki.

Powstawanie Centrów Usług Społecznych (CUS-y) to inicjatywa prezydenta Andrzeja Dudy. Ustawa w tej sprawie weszła w życie 1 stycznia 2020 r., obecnie – jak poinformował prezydent – działa już ok. 50 takich centrów. CUS-y mają być miejscami, w których skupione będą usługi społeczne z różnych systemów: pomocy społecznej, polityki rodzinnej, promocji i ochrony zdrowia, kultury, edukacji publicznej, polityki prorodzinnej i wspierania osób niepełnosprawnych.

Prezydent zauważył, że wdrażanie projektu centrów zostało rozłożone na trzy fazy – obecnie realizowany jest program pilotażowy CUS-ów. „Na koniec okresu pilotażowego chciałbym przedłożyć prezydencki projekt nowelizacji ustawy, który uwzględni te wszystkie doświadczenia zebrane w okresie pilotażowym” – zadeklarował Duda.

Kolejne etapy mają prowadzić – jak mówił – do pełnego upowszechnienia centrów w skali ogólnopolskiej. „Zależy mi, by w tym okresie, gdy ja pełnię funkcję prezydenta Rzeczypospolitej udało się zrealizować fazę drugą i przejść do fazy trzeciej. Tutaj bardzo liczę na dobrą współpracę z rządem” – powiedział Duda.

Prezydent poinformował, że do końca 2021 roku chciałby złożyć w Sejmie – jako prezydencką inicjatywę ustawodawczą – projekt ustawy o asystencji osobistej osób z niepełnosprawnościami.

„Zapewnienie szerszej dostępności usług asystencji osobistej jest jednym z najważniejszych postulatów formułowanych przez środowiska osób z niepełnosprawnościami. Te usługi powinny być powszechnie dostępne, a zarazem organizowane i profilowane z uwzględnieniem różnych potrzeb i ograniczeń, w zależności od tego, jaki jest charakter tych niepełnosprawności, które dana osoba ma” – mówił Duda. Wskazywał, że zapewnienie asystencji osobistej będzie momentem przełomowym dla osób z niepełnosprawnościami, a także „zmieni oblicze naszego kraju”.

Prezydent podkreślił, że to, na ile osoby z niepełnosprawnościami mają wewnętrzne poczucie, że są pełnoprawnymi członkami społeczeństwa, jest wskaźnikiem, że państwo jest cywilizowane i nowoczesne. „Mam nadzieję, że Polska, dzięki tym rozwiązaniom, takim właśnie państwem będzie się stawała w coraz większym stopniu” – dodał.

Duda poinformował też o trwających pracach nad prezydenckim projektem ustawy o działalności pomocowej. „Rozwój usług społecznych wymaga nie tylko odpowiedniej formuły organizacyjno-koordynacyjnej, co mają zapewnić Centra Usług Społecznych, ale także integracji i wzmocnienia specjalistów świadczących te usługi. Rozwój wsparcia środowiskowego wymaga ponadto odpowiednich zmian w metodyce profesjonalnego pomagania” – mówił prezydent. Ocenił, że potrzebne jest dowartościowanie działań na rzecz wzmocnienia i rozwoju kadry specjalistów reprezentujących różne profesje i zawody pomocowe.

Minister rodziny Marlena Maląg zauważyła, że cała sfera pomocy społecznej, wsparcia osób niepełnosprawnych jest priorytetem dla rządu. Dodała, że wiele przedsięwzięć zostało już wdrożonych np. z inicjatywy prezydenckiej został w czasie pandemii wprowadzony dodatek solidarnościowy, by „wesprzeć osoby potrzebujące”.

Minister wspomniała o pilotażu Centrów Usług Społecznych. Powiedziała, że resort monitoruje postępy prac, by ostatecznie wypracować na postawie pilotażu projekt ustawy, który zapewni, że te centra staną się pewnym standardem.

„Dla nas, jako ministerstwa, które zajmuje się tą tematyką, to jest okres, żeby prowadzić monitoring, badania dążące do tego (…), by przed 2022 rokiem, gdy pilotaże się zakończą, byśmy mieli gotowy, wypracowany projekt ustawy” – dodała.

Równocześnie Maląg zaznaczyła, że w sferze wsparcia osób niepełnosprawnych zostało już dużo zrobione. Zauważyła, że pomimo tego, że nakłady na ten cel wzrosły do blisko 30 mld zł w 2021 roku z 15 mld zł w 2015 roku, to jednak wiele pozostaje do zrobienia. Przypomniała, że w lutym 2021 roku rząd przyjął Strategię na rzecz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych do 2030 roku.

„Asystencja osób niepełnosprawnych to jest bardzo ważne zdanie. Powinno ono być rzeczywiście już być wprowadzone na mocy ustawy, co daje gwarancję systematyczności realizacji tych usług. Dlatego też zostanie przygotowana ustawa i zapewnione środki w ramach Funduszu Solidarnościowego i montażu innych środków” – powiedziała.

Minister zaznaczyła, że w również w ustawie dotyczącej działalności pomocowej powinny być wypracowane odpowiednie rozwiązania. Kolejnym aspektem wspierającym osoby z niepełnosprawnością ma być strategia deinstytucjonalizacji, która została przekazana do prekonsultacji.

Podsumowała też, że w tej sprawie należy stworzyć koalicję z samorządami czy organizacjami pozarządowymi, aby „ten dokument jak najwcześniej przeprocedować”. Dokument – jak zapowiedziała minister – powinien trafić do prac Zespołu do spraw Programowania Prac Rządu jeszcze w sierpniu.

Wiceminister Małgorzata Jarosińska-Jedynak powiedziała, że Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój finansuje 42 centra usług społecznych – ich tworzenie i funkcjonowanie. „Około 130 mln zł zostało na te cele przeznaczone” – powiedziała.

Mówiła też o konieczności koordynowania prac, zarówno na poziomie środków, które są dystrybuowane z poziomu krajowego, jak i tych, które są przekazywane poprzez zarządy województw w ramach programów regionalnych.

„Więc wypracowaliśmy taki model, który pozwoli nam na sfinansowanie z poziomu krajowego takiego etapu przygotowania podręcznika, wytycznych, kierunków dla gmin, w jaki sposób tworzyć Centra Usług Społecznych. Będą to środki, które będą również dystrybuowane przez regionalne ośrodki polityki społecznej, w ramach których będzie wsparcie merytoryczne gmin, w jaki sposób te środki wydatkować poprawnie. Ale to również będzie diagnoza, która pokaże, gdzie takie Centra Usług Społecznych powinny być tworzone. I w tym obszarze ze środków, które będą zarządzane w ramach programów krajowych, około 130 mln zł środków europejskich zostanie przeznaczonych na te działania” – powiedziała.

„Prawie 3,5 mld zł to będą środki, które będą do dyspozycji w ramach programów regionalnych zarządzanych przez marszałków województw, właśnie na (…) te usługi społeczne, które będą realnie realizowane poprzez takie Centra Usług Społecznych” – dodała.

Chcemy też priorytetowo potraktować takie Centra Usług Społecznych, które będą tworzone na obszarach zmarginalizowanych, które w ramach jednego Centrum Usług Społecznych będą skupiały więcej niż jedną gminę. Zakładamy, że może to być pięć gmin, które będą w sobą współpracować w ramach umowy o współpracy i świadczyć usługi dla większego obszaru. I chcemy, żeby takie środki zostały skierowane na te obszary, które są zmarginalizowane, które po te środki sięgają rzadziej i mniej aktywnie” – poinformowała wiceminister Jarosińska-Jedynak.(PAP)

Autorki: Olga Zakolska, Danuta Starzyńska-Rosiecka