W Izraelu rodzaj jarmułki, lub jej brak, wiele mówi o tożsamości religijnej, a czasami nawet o poglądach politycznych noszącego. Wyszywana jarmułka nowego premiera Naftalego Beneta świadczy o tym, że jest religijnym syjonistą, a jej rozmiar to wskazówka na temat jego praktyki religijnej.
Po 12 latach rządów Benjamina Netanjahu Benet został tydzień temu zaprzysiężony przez Kneset na stanowisku szefa rządu i jest on pierwszym premierem w historii Izraela, noszącym żydowskie nakrycie głowy.
Premier identyfikuje się jako nowoczesny ortodoks, to znaczy, że przestrzega żydowskiego prawa, ale jest zintegrowany z nowoczesnym społeczeństwem. Jego praktyka religijna nie jest aż tak surowa, jak w przypadku innych datiim (hebr. praktykujący), jak nazywa się przedstawicieli tego nurtu w judaizmie w Izraelu. Benet – na przykład – podaje rękę kobietom, jego żona Gilat pochodzi ze świeckiej rodziny, a cała rodzina odwiedzając teściów nie zawsze przestrzega zasad koszerności.
Fakt, że jego jarmułka jest niewielka i nosi ją z tyłu głowy sugeruje, że szef rządu sytuuje się raczej na liberalnym krańcu grupy datiim.
Jarmułki, które są regularnie noszone przez około jedną trzecią izraelskich Żydów, występują w kilku podstawowych stylach. Duża, czarna i często aksamitna mycka oznacza, że mężczyzna najprawdopodobniej pochodzi ze społeczności odciętych od zsekularyzowanego świata ultraortodoksów (hebr. charediim). W miejscach publicznych noszą oni zazwyczaj kapelusze, a podczas świąt futrzane czapki.
Nieco mniejsze czarne jarmułki są często wybierane też przez datiim, takich jak Benet, chociaż częściej wolą oni kolorowe lub wzorzyste, dziergane szydełkiem.
Większość tych, którzy noszą czarne, ale wyszywane nakrycia, to z kolei żydzi zwani masortiim (hebr. tradycyjni), który są najbardziej zróżnicowaną grupą – pod względem religijności sytuują się pomiędzy datiim, a świeckimi.
Noszenie jarmułki w życiu codziennym jest przede wszystkim deklaracją tożsamości religijnej, jednak niektóre jej rodzaje mogą wskazywać na poglądy polityczne osoby noszącej. Umiarkowanie zaangażowani w politykę ortodoksi noszą zazwyczaj gładkie, dzianinowe mycki w spokojnych kolorach, a te kolorowe z wielobarwnymi wzorami na brzegach wybierają często osadnicy na okupowanym Zachodnim Brzegu.
Hebrajski termin „kipa sruga” (dziergana jarmułka) jest czasami używany do opisania religijnych syjonistów, takich jak Benet, czyli datiim, którzy wierzą, że naród żydowski ma prawo do terytorium obiecanego Izraelitom przez Boga w Biblii. Według badań Pew Research Center z 2016 r. około 70 proc. mężczyzn noszących czarną szydełkowaną jarmułkę uważa, że Arabowie powinni zostać wydaleni lub przeniesieni z Izraela, a 75 proc. twierdzi, że nie jest możliwe powstanie państwa palestyńskiego.
Według danych Centralnego Biura Statystycznego Izraela z września 2020 r. 43 proc. społeczeństwa określa się jako świeccy, 35 proc. jako masortiim, 11 proc. jako datiim, a 10 proc. jako charediim. W zamieszkanym przez 9,3 mln osób Izraelu żyje 74 proc. Żydów, 21 proc. Arabów i 5 proc. innych (m.in. niearabskich chrześcijan, wyznawców innych religii)
Joanna Baczała (PAP)
