Przechowane w rodzinnych wspomnieniach powstańcze epizody, domowe archiwalia, pamiątki sprzed stu lat i komentarze historyków złożyły się na filmowy dokument o III powstaniu śląskim „Żeby Polska była tutaj…”. W niedzielę przygotowany dla Muzeum Historii Polski film będzie miał internetową premierę.
„Rodzinne wspomnienia i pamiątki najlepiej oddają klimat, zapach i smak czasów, o których opowiada film. Rozmowy ze świadkami – potomkami powstańców, wyrosłymi w powstańczej tradycji – pozwalają spojrzeć na bohaterów tamtego czasu z rodzinnej perspektywy, zaś zebrane w filmie tworzą żywy obraz wydarzeń sprzed stu lat” – powiedział PAP twórca filmu.
III powstanie śląskie wybuchło w nocy z 2 na 3 maja 1921 roku, po dwóch wcześniejszych zrywach zbrojnych z lat 1919 i 1920 oraz przegranym przez Polskę plebiscycie, który miał przesądzić o przynależności państwowej Górnego Śląska. Ostatecznie to właśnie III powstanie, na czele którego stanął Wojciech Korfanty, zdecydowało o korzystniejszym dla Polski podziale tych ziem między Polskę i Niemcy po I wojnie światowej.
W dokumencie „Żeby Polska była tutaj…” wspomnienia powstańczych rodzin przeplatają się w wypowiedziami historyków, przedstawiających genezę, przebieg i następstwa powstania. Film zamyka powstańczą trylogię, realizowaną od roku 2019 dla Muzeum Historii Polski przez Adama Turulę. Wcześniej powstały filmy „Gdy Polska była wielkim marzeniem” oraz „Od cudu nad Wisłą do cudu nad Rawą”. Reżyser chciałby, aby zwieńczeniem cyklu był film o włączeniu części Górnego Śląska do Polski w 1922 r. – za rok przypada setna rocznica tego wydarzenia.
Wśród historyków analizujących w filmie uwarunkowania III powstania są m.in. profesorowie Michał Lis, Grzegorz Nowik i Lech Krzyżanowski, zaś wśród przedstawicieli rodzin o powstańczym rodowodzie m.in. b. wicepremier Janusz Steinhoff, b. wiceminister odpowiedzialny za sprawy górnictwa Jerzy Markowski, b. rektor katowickiej Akademii Muzycznej prof. Julian Gembalski, sędzia Sądu Najwyższego w stanie spoczynku Józef Musioł czy b. prezes Naczelnej Rady Lekarskiej Maciej Hamankiewicz, bratanek powstańca odpowiedzialnego za zaopatrzenie walczących.
Partnerzy zrealizowanego dla warszawskiego Muzeum Historii Polski filmu Adama Turuli to Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu oraz portal Dzieje.pl. Internetową premierę filmu zaplanowano na niedzielę 2 maja o 13.00 na kanale YouTube Muzeum Historii Polski.(PAP)
autor: Marek Błoński
