W warszawskiej siedzibie Fundacji Archeologii Fotografii (FAF) w czwartek otwarta zostanie ekspozycja pt. „Powtórzenia. Fotografie i archiwum Julii Pirotte”. W galerii FAF przedstawiony zostanie wybór odbitek z okupowanej Francji, z najobszerniejszego podzbioru z kolekcji Pirotte.
„Wystawa ma na celu przypomnienie postaci i twórczości Julii Pirotte (1908-2000), żydowskiej fotografki, dziennikarki i działaczki społecznej, autorki zdjęć z powstania w Marsylii (1944) i w dużym stopniu niezachowanej dokumentacji fotograficznej z pogromu kieleckiego (1946)” – poinformowali PAP organizatorzy ekspozycji.
W galerii FAF przedstawiony zostanie wybór odbitek z okupowanej Francji, z najobszerniejszego podzbioru z kolekcji Pirotte. „Wśród 40 zdjęć pokazujemy m.in. fotografie uliczne, zdjęcia dzieci na marsylskich podwórkach, fotografie z obozu Bompard, zdjęcia wykonane podczas walk w Marsylii, sceny uliczne po zakończeniu wojny. Skupiłyśmy się na fotografiach interesujących pod względem dokumentalnym, świadomie zrezygnowałyśmy z części najbardziej znanych portretów” – napisały kuratorki wystawy Anna Hornik i Marta Przybyło. Dodały, że „wybór poszerzony został o niewielki zbiór archiwaliów i przedruków w prasie, przybliżających recepcje prac z tego okresu, oraz film biograficzny”.
Przypomniano, że to dzięki zainteresowaniu tą częścią dorobku fotografki, „po ponad 35 latach od samych wydarzeń Pirotte zaczęła jeździć po świecie, i zaprezentowała kolejne wystawy, m.in. w ramach Rencontres Internationales de la Photographie w Arles (1980), w Fotografiska Museet w Sztokholmie (1981) czy International Center of Photography w Nowym Jorku (1984)”. „Przedrukowane pod jej nazwiskiem w stu kilkudziesięciu artykułach i książkach, a anonimowo w wielu kolejnych, trafiły do kolekcji Musee de la Photographie w Charleroi oraz licznych zbiorów na świecie” – czytamy w informacji.
Fotografie te były częścią jej pierwszych pokazów w Polsce, m.in. w 1982 r. w warszawskiej galerii Kordegarda i w Muzeum Narodowym we Wrocławiu.
Przypomniano, że Pirotte przekazała do kolekcji Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma (ŻIH) zbiór około 1 tys. fotografii, głównie z lat 40. i 50. XX w. oraz archiwalia ? maszynopisy, dokumenty związane ze swoją działalnością zawodową i wojenną, przedruki zdjęć w prasie i książkach. Pierwszą wystawę fotografii z tej kolekcji, wraz z towarzyszącym jej katalogiem Julia Pirotte „Twarze i dłonie / Faces and Hands” pokazano w 2012 r. w siedzibie ŻIH w Warszawie.
„W latach 2019?20, dzięki współpracy ŻIH i FAF, odbitki zostały zdigitalizowane; do końca roku będą upublicznione na portalu Wirtualne Muzeum Fotografii (www.wirtualnemuzeum.faf.org.pl). Trwają prace nad udostępnieniem fotografii Julii Pirotte w Centralnej Bibliotece Judaistycznej (https://cbj.jhi.pl/)” – napisano w przesłanej PAP informacji.
Zaznaczono, że Pirotte, „w kontekście swoich zdjęć, używała w latach 80. popularnego współcześnie określenia +fotografia zaangażowana+”. „Archiwum autorki w kolekcji ŻIH ma szczególny charakter, wynikający z postawy Pirotte i jej osobistej historii” – dodano.
Wernisaż wystawy – 24 września w godz. 16?21 w Społecznym Centrum Fotografii (siedziba FAF, ul. Chłodna 20). Jak poinformowali organizatorzy, w związku z sytuacją epidemiologiczną wernisaż wystawy odbędzie się w godz. 16?21, a liczba osób, które będą mogły oglądać wystawę jednocześnie, będzie ograniczona, co może wydłużyć czas oczekiwania na wejście do galerii.
Pełny program towarzyszący wystawie dostępny będzie na stronie FAF: www.faf.org.pl. Oprowadzanie kuratorskie zaplanowano 29 września o godz. 18.
Współorganizatorem wystawy jest Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma.
Julia Pirotte (właśc. Gina Diament) urodziła się w Końskowoli (okolice Puław) w ubogiej rodzinie żydowskiej. Od młodości była zaangażowana w działalność komunistyczną, a po aresztowaniu spędziła 4 lata w więzieniu. W 1934 r. wyjechała z Polski. Trafiła do Brukseli, gdzie zatrzymała się w organizacji Secour Rouge. W 1935 r. wyszła za mąż za Jeana Pirotte’a, działacza robotniczego. W latach 1938?40 uczyła się dziennikarstwa i fotografii w Brukseli.
Publikowała fotoreportaże w gazecie belgijskich komunistów „Drapeau Rouge” (fotografowała m.in. życie polskich górników w Charleroi). W 1940 r., po wkroczeniu nazistów do Belgii, uciekła do Marsylii (straciła wcześniej kontakt ze zmobilizowanym mężem). Tam pracowała w fabryce samolotów oraz jako fotografka plażowa. Była też fotoreporterką w gazecie „Dimanche illustre”. Fotografowała m.in. dzieci w obozie Bompard w Marsylii.
Związana z francuskim ruchem oporu, pełniła funkcję łączniczki, fałszowała dokumenty. Brała udział w powstaniu w Marsylii (m.in. atak na prefekturę rozpoczynający powstanie), była poszukiwana przez gestapo. W czasie wojny straciła całą najbliższą rodzinę. Powróciła do Polski w 1946 r.
Była współzałożycielką i kierowniczką Wojskowej Agencji Fotograficznej (1946-48). Współpracowała jako fotografka oraz publicystka z „Chłopską drogą” i „Żołnierzem Polskim”. W 1946 r. wykonała bezcenną dokumentację pogromu kieleckiego (w dużym stopniu niezachowaną). W 1948 r. sfotografowała przebieg Kongresu Intelektualistów we Wrocławiu.
Największa część spuścizny fotografki znajduje się w zbiorach ŻIH w Warszawie i w Musee de la Photographie w Charleroi.(PAP)
