Mniejsze kwestie dyskutowane zawierają trzy dzieła św. Tomasza z Akwinu: Kwestie dyskutowane o duszy, Kwestię dyskutowaną o stworzeniach duchowych oraz Kwestię dyskutowaną o zjednoczeniu Słowa wcielonego.
Najbardziej znane dzieło Akwinaty, Summę teologii, porównuje się czasem do gotyckiej katedry z jej starannie przemyślaną strukturą. Kwestie zamieszczone w tym tomie można uznać – jak pisze we wprowadzeniu Janusz Pyda OP – za prace przygotowawcze w warsztacie architekta, który „przed zastosowaniem konkretnych rozwiązań czy pomysłów na placu budowy musi je dokładnie przeliczyć, szczegółowo rozrysować i wykonać staranny ich model”.
„Kwestie dyskutowane” (quaestiones disputatae) były w średniowieczu formą prowadzenia zajęć uniwersyteckich, a także niezależnym od nich gatunkiem pisarstwa naukowego. Jako forma zajęć polegały na rozbudowanej debacie na zaproponowany temat, opracowanej następnie i skonkludowanej przez „mistrza” odpowiedzialnego za całość. Były to niekiedy jakby „turnieje teologów”. To właśnie opracowanie i rozstrzygnięcie takich dyskusji przez św. Tomasza utrwalone zostało w formie pisemnej.
Kwestie dyskutowane o duszy i Kwestia dyskutowana o stworzeniach duchowych stanowią wykład Tomaszowej filozofii stworzeń duchowych (uzupełniając się wzajemnie, a niekiedy powtarzając niektóre zagadnienia). Powstały w Rzymie w latach 1265-1268, gdy św. Tomasz miał około czterdziestu lat.
W dziełach tych mierzy się on z całym wachlarzem pytań filozoficznych i teologicznych nawiązujących m.in. do dziedzictwa Platona, Arystotelesa i Awerroesa. Rozważa, czy istnieją stworzenia duchowe i jakie są ich rodzaje. Na czym polegają różnice między nimi? Jakie są relacje substancji duchowych do ciał, a w szczególności duszy ludzkiej do ciała? Jak ma się dusza do swych władz? Czym jest „intelekt możnościowy”, a czym „intelekt czynny”? Jaki jest status duszy oddzielonej od ciała?
W tych rozważaniach dominuje metafizyka, ale Pismo Święte pozostaje punktem odniesienia.
Trzecim dziełem zawartym w 32 tomie jest Kwestia dyskutowana o zjednoczeniu Słowa wcielonego. Powstała ona prawdopodobnie w 1272 roku i stanowi przykład „chrystologii filozoficznej”, będąc analizą tajemnicy wcielenia Chrystusa z użyciem narzędzi filozoficznych. Akwinata dobiera je w taki sposób, by pomogły wniknąć w znaną na podstawie Objawienia prawdę o tym, że Bóg stał się człowiekiem. W pięciu artykułach wchodzących w skład tej kwestii św. Tomasz zastanawia się przede wszystkim nad unią hipostatyczną, tj. zjednoczeniem natury ludzkiej i boskiej w Chrystusie.
W skrócie:
- Zbiór trzech dzieł św. Tomasza z Akwinu: Kwestie dyskutowane o duszy, Kwestia dyskutowana o stworzeniach duchowych oraz Kwestia dyskutowana o zjednoczeniu Słowa wcielonego
- Wykład Tomaszowej filozofii stworzeń duchowych
- Filozoficzna analiza tajemnicy Wcielenia Chrystusa
O autorze:
Tomasz z Akwinu jest niewątpliwie jednym z najwybitniejszych myślicieli Zachodu. Urodził się ok. 1224 roku na zamku swoich rodziców w Roccasecca w południowej Italii. Wychowany przez benedyktynów na Monte Cassino, wstąpił do założonego kilkadziesiąt lat wcześniej zakonu dominikanów. Po okresie formacji podjął pracę wykładowcy. Działał między innymi w Kolonii, Paryżu i miastach uniwersyteckich Italii. Umarł w 1274 r. w drodze na Sobór Lyoński. Został kanonizowany 49 lat później. Od wieków św. Tomasz jest dla Kościoła katolickiego jednym z najważniejszych punktów odniesienia w interpretowaniu wiary (nieprzypadkowo otrzymał tytuł doctor communis, „doktor powszechny”). Jest ceniony także jako filozof, zwłaszcza gdy chodzi o metafizykę, teorię poznania i etykę. Jego spuścizna obejmuje nie tylko komentarze do Biblii czy traktaty teologiczne, ale także komentarze do dzieł filozofów starożytnych (Arystoteles, Boecjusz) oraz samodzielne pisma filozoficzne.
O serii:
Dzieła św. Tomasza, zebrane w ramach 70-tomowej serii Dzieła wszystkie Tomasza z Akwinu, należą do europejskiego i światowego kanonu intelektualnego i stanowią ważną inspirację do pogłębionych intelektualnych poszukiwań.
Tomaszowe dzieło, w zależności od tłumaczenia, liczy od kilkunastu do kilkudziesięciu tysięcy stron. Do jego spuścizny odwołują się nie tylko katolicy, lecz również chrześcijanie innych wyznań, a także niewierzący specjaliści rozmaitych nauk humanistycznych, w tym ekonomiści i politycy.
Serię opracowują: Fundacja Pro Futuro Theologiae, Instytut Teologiczny i Wydawnictwo Polskiej Prowincji Dominikanów W drodze. W projekcie bierze udział wielu wybitnych tłumaczy oraz badaczy twórczości św. Tomasza z Akwinu.
Projekt Dzieła wszystkie Tomasza z Akwinu został objęty honorowym patronatem Przemysława Czarnka, Ministra Edukacji i Nauki.
Książkę w przedsprzedaży można kupić tutaj.
