„Solidarność zwyciężyła i jest tutaj z nami! Jest z nami w osobach bohaterów tamtych dni, ludzi Solidarności, którzy stali wtedy pod gorzowską katedrą. Solidarność jest symbolem wolnej i niepodległej Polski, nie tylko tu, w Gorzowie i w Rzeczypospolitej, ale i na całym świecie. Spotykamy się w rocznicę wydarzeń, które legły u podstaw największego na świecie związku zawodowego, a zarazem ruchu społecznego, jakim była i jest Solidarność” – powiedział prezydent Duda.
Dodał, że gorzowska rocznica zbiega się z rocznicą podpisania Porozumień Sierpniowych, które legły u podstaw powstania Solidarności – największego wolnego związku zawodowego. Przypomniał, że w sierpniu 1980 r. w całym kraju w strajkach robotniczych uczestniczyło ponad 170 tys. pracowników, a będące ich skutkiem porozumienia rozpoczęły w Polsce nową erę, nazywaną przez bohaterów tamtych dni karnawałem Solidarności.
Mówił, że po wszystkich wcześniejszych protestach Polaków przeciwko komunistycznemu systemowi był to czas, który stał się początkiem wielkiego zwycięstwa, zarówno instytucjonalnego, gdyż powstała Solidarność, ale i duchowego, gdyż Polacy, wezwani w 1979 r. przez Ojca Świętego Jana Pawła II słowami „Niech zstąpi Duch Twój…” zrozumieli, że „są większością i że absurd nie może wiecznie trwać, a uczciwość i większość musi zwyciężyć” – mówił prezydent.
„I tak się stało choć musiało upłynąć 10 lat. I tak się stało, choć po wielkim święcie Solidarności przyszedł czarny czas stanu wojennego. Cierpienia, internowania, więzienie i śmierć. Często katowanie w esbeckich katowniach. Często prześladowania, które niejednemu złamały życie uniemożliwiając ukończenie szkoły, ukończenie studiów, pracę w zawodzie, godne życie. Ale mimo wszystko ludzie byli niezłomni i tą niezłomność pokazał również Gorzów, pokazała postawa jego mieszkańców tamtego dnia – 31 sierpnia 1982 r. – w czasie stanu wojennego, w czasie wszystkich jego obostrzeń” – mówił prezydent Duda.
Prezydent podziękował wszystkim uczestnikom tamtych wydarzeń za ich zaangażowanie w walkę o wolną i demokratyczną Polskę, jaką mamy obecnie.
Po odegraniu hymnu państwowego i podniesieniu flagi prezydent odsłonił nową instalację artystyczną na skwerze 31 Sierpnia 1982 r. w centrum miasta, nieopodal katedry. Składa się ona z kilkunastu sześcianów wykonanych z polerowanej stali nierdzewnej dającej lustrzany efekt. To pozwala odbijać się w nich m.in. katedrze i innym punktom miasta, które były świadkami wydarzeń sprzed 40 lat. Jej wykonanie sfinansował Instytut Pamięci Narodowej wraz z samorządem Gorzowa Wlkp. Na jednej z płyt znajduje się logo „Solidarności” a pod nim – opis wydarzeń, które miały miejsce w tym miejscu oraz tekst: „W 40. rocznicę protestu mieszkańców Gorzowa Wielkopolskiego przeciwko stanowi wojennemu i zawieszeniu NSZZ +Solidarność+”.
Prezydent Duda wręczył także odznaczenia państwowe osobom zasłużonym na rzecz województwa lubuskiego oraz przemian demokratycznych w Polsce. Łącznie odznaczono 20 osób, wśród których Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski Krzyżem uhonorowano Jana Hańbickiego – działacza poziemnej Solidarności w powiecie słubickim.
W uroczystościach w centrum Gorzowa wzięli też udział m.in. przewodniczący NSZZZ „Solidarność” Piotr Duda i prezes IPN Karol Nawrocki. Szef „S” mówił, że bez względu na okoliczności, kiedy zbliżają się dni rocznicy utworzenia związku, zawsze jego członkowie są w miejscach, gdzie rodziła się Solidarność. „Po to, aby dać świadectwo i po to, aby powiedzieć +pamiętamy i będziemy realizować wasz testament, bohaterowie z 1980 roku+. To dla nas bardzo ważne, że dzisiaj jesteśmy tutaj w Gorzowie Wielkopolskim, gdzie też rodziła się Solidarność, ale wiemy, że ta droga ku wolności nie była krótka i nie była usłana tylko różami, była brukana krwią polskich robotników” – powiedział Piotr Duda. Szef „S” mówił, że dla związkowców najważniejszy jest dialog, ale w razie potrzeby powinni korzystać z postulatu wywalczonego w 1980 roku, czyli prawa do strajku. Mówiąc to Piotr Duda nawiązał do sytuacji w jednej z prywatnych firm w woj. lubuskim.
„W miejscowości Lubusko od miesiąca pracownice strajkują w jednym z zakładów produkujących obuwie, w tym obuwie zdrowotne. Od miesiąca strajkują, a właściciel odmawia im prawa do strajku, o co walczyła Solidarność w 1980 roku. Dzisiaj przewodnicząca organizacji Solidarności w tym zakładzie otrzymała pismo, że zostanie zwolniona z art. 52, tylko dlatego, że korzystała z prawa do strajku, że stoi na czele tego strajku, że pracownicy walczą o swoją godność” – mówił Piotr Duda. Dodał, że zwrócił się do właściciela zakładu z prośbą o dialog. „Odpisał w swoim piśmie, że strajkujący są ksenofobami i mają nastroje antyniemieckie, czyli odbierają nam prawo do strajku ci, którzy uczą nas praworządności, demokracji. Drogie panie, drogie koleżanki z Lubska trzymajcie się, Solidarność jest z wami” – mówił przewodniczący Solidarności.
31 sierpnia 1982 r. w Gorzowie odbyła się duża demonstracja, a okazją była druga rocznica podpisania Porozumień Sierpniowych. Podziemie gorzowskie wezwało do udziału w niej mieszkańców miasta m.in. na znak sprzeciwu wobec wprowadzenia stanu wojennego. Wokół katedry zgromadziło się około 5 tys. ludzi, choć są też opinie, że było ich znacznie, nawet dwa razy więcej. Odśpiewano hymn państwowy i pieśni patriotyczne, była wspólna modlitwa.
Krótko potem do akcji wkroczyła Milicja Obywatelska, a zamieszki trwały kilka godzin i ogarnęły różne części miasta. ZOMO użyło armatek wodnych i gazu łzawiącego. Milicja zatrzymała 137 osób, a po kolejnych dniach liczba ta wzrosła do 202. W związku z tymi wydarzeniami 26 osób zostało skazanych na kary do czterech lat więzienia.
W czasie stanu wojennego było to jedno z największych wystąpień przeciwko komunistycznej władzy, do jakich doszło w zachodniej części Polski. Na skwerze 31 sierpnia 1982 r., nieopodal katedry, znajduje się pamiątkowa tablica z najważniejszymi informacjami o tej manifestacji.
Z okazji okrągłej rocznicy Gorzowskiego Sierpnia’82 Poczta Polska wprowadziła do obiegu okolicznościowy znaczek i kartę pocztową pocztowy. Ponadto, na skwerze 31 Sierpnia 1982 r. IPN przygotował kilka tablic z informacjami na temat gorzowskich protestów opozycji antykomunistycznej z lat 80.
Ciąg dalszy uroczystości rocznicowych będzie miało miejsce w środę (31 sierpnia br.), dokładnie w 40. rocznicę wielkiej demonstracji i starć ze służbami PRL-owskiego państwa. Tego dnia w katedrze odbędzie się uroczysta msza święta, a po niej delegacje złożą kwiaty przed Białym Krzyżem stojącym przy świątyni. Jest on symbolem walki gorzowian z komunistycznym systemem.
Ponadto, w ramach tegorocznych obchodów 2 września br. odbędzie się konferencja naukowa nt. 40. Rocznicy Gorzowskiego Sierpnia ’82, a zwieńczeniem obchodów, a zarazem uczczeniem 42. rocznicy podpisania Porozumień Sierpniowych będzie Bieg Solidarności i piknik dla mieszkańców, które odbędą się 3 września br. (PAP)
Autor: Marcin Rynkiewicz
