2 maja to Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej. Święto jest obchodzone na mocy nowelizacji Ustawy o godle, barwach i hymnie RP, uchwalonej przez Sejm 20 lutego 2004 r.
Wybór daty święta miał dwie przyczyny. Jedna, historyczna, jest związana z tym, że właśnie 2 maja 1945 r. flaga polska została zawieszona w Berlinie na Reichstagu oraz na Kolumnie Zwycięstwa. Druga dotyczy tego, że władze PRL zlikwidowały święto 3 maja: po 1 maja flagi miały być natychmiast zdjęte, by nie doczekały do 3 maja.
„Święto ustanowiono na wzór innych krajów, przede wszystkim Stanów Zjednoczonych, gdzie zostało po raz pierwszy ustanowione na pamiątkę uchwalenia pierwszej flagi amerykańskiej z 1777 r.” – wyjaśniał PAP w 2018 r. Andrzej Bebłowski z Polskiego Towarzystwa Weksylologicznego.
Polskie barwy narodowe sięgają czasów rządów dynastii Piastów. Wybór barw flagi jest bowiem odwzorowaniem kolorów chorągwi polskiej – białego orła na czerwonym tle. Polskie barwy narodowe po raz pierwszy zostały natomiast uregulowane w uchwale Sejmu Królestwa Polskiego z 7 lutego 1831 r.
Chociaż polska flaga jest złożona z dwóch poziomych pasów – białego i czerwonego – to sprecyzowanie odcieni tych barw nie jest już takie łatwe. Z „Ustawy z 31 stycznia 1980 r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych” dowiadujemy się, że kolory są przedstawione w postaci współrzędnych trójchromatycznych barw. Oznacza to, że biały nie jest czystym śnieżnobiałym, a kolor czerwony to z kolei karmazyn, czyli ciemna czerwień. Jednak warto zauważyć, że na przestrzeni lat barwa czerwieni się nieco zmieniała. Pierwszy opis flagi z 1921 r. wprowadzał co prawda karmazyn (choć o odcieniu nieco jaśniejszym od współczesnego), ale już od 1927 r. przez ponad pięćdziesiąt lat obowiązywał cynober, czyli czerwony wpadający w kolor pomarańczowy.
Nie bez znaczenia jest również kolejność barw narodowych. Znak w godle, czyli orzeł, jest ważniejszą jego częścią niż tło. To dlatego kolor biały jest na górze, a czerwony na dole. Jest to widoczne w mowie, ponieważ mówi się, że flaga jest biało-czerwona. Jeśli natomiast barwy zawieszone są w układzie pionowym, to biały umieszcza się po lewej stronie płaszczyzny oglądanej z przodu. W rozetkach (kotylionach) kolor biały powinien być wewnątrz, czerwony na zewnątrz.
Barwy narodowe mają także swoje symboliczne znaczenie. Jak zaznaczył Andrzej Bebłowski w rozmowie z PAP, „kolor biały symbolizuje łagodność, przyjaźń, dobrobyt, a kolor czerwony – krew, czyli walkę o suwerenność, walkę o niepodległość”. Podczas II wojny światowej kolory biało-czerwone były również symbolem niezłomności narodu i woli zwycięstwa, budziły nadzieję na wolność.
Długości boków w fladze powinny przedstawiać proporcje 5:8. Stosunek ten wynika z „Ustawy z 1 sierpnia 1919 r. o godłach i barwach Rzeczypospolitej Polskiej” i nadal obowiązuje. „Przykładowo gdy flaga ma 1 metr wysokości, to musi mieć 1,6 m szerokości. Jeśli tak nie jest, to biały i czerwony stanowią barwy narodowe, ale nie flagę. Co więcej, zgodnie z ustawą, dla miana flagi, prostokąt musi być umieszczony na maszcie” – czytamy w materiałach umieszczonych na stronie internetowej Programu „Niepodległa”.
Istnieją dwa rodzaje polskiej flagi państwowej. Pierwszym jest biało-czerwony prostokąt. Drugim natomiast flaga z godłem RP na białym pasie. Zgodnie z obowiązującą ustawą flagi z godłem mogą używać wyłącznie oficjalne przedstawicielstwa kraju za granicą, cywilne lotniska i samoloty, kapitanaty portów, a także polskie statki morskie jako banderę.
Barwy narodowe RP różnią się od flagi państwowej RP tym, że nie mają określonych proporcji. Mogą być zatem dowolnej długości i szerokości. Trzeba jednak pamiętać, że szerokość obu pasów musi być równa. Zgodnie z konstytucją barwy narodowe podlegają ochronie prawnej.
Fladze państwowej należy się szacunek. Eksponowana publicznie musi być czysta oraz mieć czytelne barwy – nie może być pomięta lub postrzępiona. Flaga nigdy nie może też dotknąć podłogi, ziemi, bruku lub wody. Flagą również nie oddaje się honorów żadnej osobie, nie pochyla się jej przed żadną inną flagą lub znakiem. Ponadto na fladze państwowej RP nie wolno umieszczać żadnych napisów oraz żadnego rodzaju rysunków. Kodeks karny zawiera przepisy dotyczące ochrony symboli narodowych. Za publiczne znieważenie, uszkodzenie lub usunięcie flagi czy godła grozi grzywna, kara ograniczenia lub pozbawienia wolności.
Na terenie Polski flaga państwowa RP ma zawsze pierwszeństwo przed wszystkimi innymi flagami. Jeśli eksponuje się na masztach więcej flag, wówczas flagę państwową RP podnosi się (wciąga na maszt) pierwszą i opuszcza ostatnią. W przypadku więcej niż jednej flagi w rzędzie, półkolu lub kole, kolejność uzależniona jest od ich miejsca w następującej hierarchii: flaga państwowa RP, flaga innego państwa, flaga województwa, flaga powiatu, flaga gminy (miasta, gminy miejsko-wiejskiej, gminy wiejskiej), flaga europejska, flaga organizacji międzynarodowej (np. ONZ, NATO), flaga służbowa (np. Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Poczty Polskiej, straży miejskiej), flaga instytucji, firmy, organizacji, uczelni, szkoły, klubu sportowego itp., flaga grupy narodowościowej, flaga okolicznościowa.
Ze względu na epidemię koronawirusa obchody Dnia Flagi zostały w tym roku mocno ograniczone. Biało-czerwona będzie 2 maja na urzędowych gmachach i głównych ulicach miast. Samorządowcy planują też ozdobić niektóre miejskie budynki iluminacją w narodowych barwach i zachęcają mieszkańców do wywieszania flagi Polski.
W Warszawie władze nie planują 2 maja oficjalnych uroczystości. Na Trakcie Królewskim – od Pl. Zamkowego do ul. Gagarina – zostaną wywieszone flagi. Będą także na Pl. Piłsudskiego i ul. Marszałkowskiej. Nie zostaną udekorowane mosty; na Pałacu Kultury i Nauki będzie wyświetlana biało-czerwona iluminacja.
Wojewoda małopolski Piotr Ćwik zachęca, aby w dniu święta fotografować się z flagą narodową i umieszczać zdjęcia na facebookowym profilu Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego, gdzie utworzone zostało specjalne wydarzenie. Prezydent Krakowa Jacek Majchrowski zaapelował o udekorowanie domów biało-czerwonymi flagami. Patriotyczną iluminację tego dnia zyska m.in. kładka o. Bernatka oraz estakada tramwajowa Lipska-Wielicka.
W Bydgoszczy 2 maja odprawiona zostanie msza w katedrze pw. świętych Marcina i Mikołaja, gdzie nastąpi akt oddania Polski pod opiekę Matki Bożej z udziałem wojewody kujawsko-pomorskiego Mikołaja Bogdanowicza. Dla uczczenia Dnia Flagi Rzeczypospolitej Polskiej fasada urzędu wojewódzkiego po zmroku będzie podświetlona na biało-czerwono.
Fundacja Stanisława Pomian-Srzednickiego, która od 4 lat jest organizatorem łódzkich obchodów m.in. Dnia Flagi RP, przenosi je do studia koncertowego. Zamiast pikniku, korowodów i przemarszu przez miasto – w sobotę o godz. 14 w internecie zaplanowano transmisję specjalnego koncertu ze Studia im. Henryka Debicha w Polskim Radiu Łódź – poinformował PAP dyrektor programowy rozgłośni Marcin Wąsiewicz. Chorągiew Łódzka ZHP zaplanowała dla swoich zuchów i harcerzy internetowy konkurs fotograficzny. Zadaniem uczestników jest zrobienie sobie zdjęcia z polskimi barwami narodowymi. Później kolaż wykonany z takich zdjęć ma być opublikowany w mediach społecznościowych opatrzony znacznikami #świętoflagiwdomu oraz #łódzkabiałoczerwona.
W Poznaniu na świętowanie online zaprasza Wielkopolskie Muzeum Niepodległości. Placówka zamieściła na swojej stronie internetowej i w mediach społecznościowych muzealne ciekawostki związane z m.in. obchodami Dnia Flagi. Dzieci znajdą tam informacje i instrukcje potrzebne do wykonania biało-czerwonej chorągiewki i rozetki.
Do minimum ograniczono też obchody w Lublinie. W biało-czerwone barwy podświetlone zostaną – budynek Ratusza oraz stadion Arena Lublin. Urzędowe gmachy i główne ulice w centrum miasta będą udekorowane flagami narodowymi. 2 maja nastąpi też uroczyste podniesie flagi narodowej na balkonie urzędu miasta.
Prezydent Białegostoku Tadeusz Truskolaski zaapelował natomiast do mieszkańców miasta, by swój patriotyzm i przywiązanie do barw narodowych wyrazili poprzez wieszanie flag państwowych na domach i balkonach.
W Katowicach Śląski Urząd Wojewódzki z okazji przypadającego 2 maja Dnia Flagi RP przygotował konkursy internetowe dla mieszkańców. Ponadto Teatr Mały w Tychach od 2 maja na kanale soundcloud.com udostępniać będzie codziennie kolejny rozdział powieści Henryka Sienkiewicza pt. „Ogniem i mieczem” w interpretacji aktorów związanych z lokalną sceną: Anny Buczkowskiej i Pawła Drzewieckiego.
W Koszalinie, decyzją prezydenta miasta, odwołane zostały uroczystości Dnia Flagi z udziałem mieszkańców. Miasto będzie udekorowane biało-czerwonymi flagami; przedstawiciele parlamentarzystów, administracji rządowej i samorządowców złożą kwiaty przed pomnikiem Więzi Polonii z Macierzą przy Koszalińskiej Bibliotece Publicznej.
W Opolu w sobotę przed urzędem wojewódzkim odbędzie się uroczyste podniesienie flagi państwowej w asyście żołnierzy 10. Brygady Logistycznej.
W Olsztynie Miejski Ośrodek Kultury organizuje w Dzień Flagi imprezę pod nazwą „Flagowa jazda obowiązkowa”. W przestrzeń miejską wyjadą specjalnie przystrojone dwa polskie auta: biały polonez i czerwony fiat 125. Z głośników prezentowane będą piosenki m.in. zespołów: Kult, Republika i T. Love.
Na Podkarpaciu samorządy w związku z epidemią nie planowały wydarzeń w Dniu Flagi. Rzeszowski miejski serwis informacyjny wezwał mieszkańców do wywieszenia flag.
Wraz z Dniem Flagi 2 maja w Polsce jest obchodzony Dzień Polonii i Polaków poza granicami kraju, ustanowiony przez Sejm 20 marca 2002 r. (PAP)
