Wileńskie pismo „Znad Wilii”, jedno z pierwszych prywatnych wydawnictw w byłym Związku Radzieckim, obchodzi 30-lecie. Ideą jego powstania było pokazanie, że Polacy na Litwie popierają niepodległość kraju i chcą budować mosty między Polakami i Litwinami.
„Przed 30 laty chcieliśmy pokazać na Litwie, ale też w Polsce i na świecie, że Polacy tu mieszkający popierają niepodległość litewską i na bazie tej niepodległości chcą budować swoją przyszłość” – powiedział redaktor naczelny „Znad Wilii” Romuald Mieczkowski. W sobotę w Domu Spotkań z Historią w Warszawie odbyło się spotkanie z okazji jubileuszu pisma.
Początkowo dwutygodnik „Znad Wilii” miał charakter polityczny, słowem i czynem pokazywał, że odradzająca się Litwa może liczyć na Polaków. Od 2000 roku jest to już kwartalnik społeczno-kulturalny formatu dawnej paryskiej „Kultury”, 160 stron bogato ilustrowanych i ciągle redagowanych przez Mieczkowskiego.
„Piszemy z myślą o ludziach wykształconych, którzy nie tylko zadają pytania, ale też szukają odpowiedzi” – mówi redaktor. Podkreśla, że „od 30 lat zadaniem pisma jest też budowanie zrozumienia pomiędzy Polakami i Litwinami oraz pogłębianie relacji między naszymi narodami”.
Od początku pismo miało poparcie takich autorytetów, jak Zbigniew Brzeziński, Jerzy Giedroyc, Jan Nowak-Jeziorański. Jego autorami byli m.in. znany litewski poeta, eseista Tomas Venclova, filozof Arvydas Juozaitis, eseista i scenarzysta Pranas Morkus.
Tytuł „Znad Wilii”, który pochodzi od rzeki płynącej przez Wilno, według Mieczkowskiego – jego autora – „miał wskazywać na naszą geografię i miał być skromy”. „Przed 30 laty nie spodziewałem się jednak, że nazwa ta będzie tak żywotna” – mówi.
Kilka lat po ukazaniu się pierwszego numeru „Znad Wilii” w Wilnie powstała Polska Galeria Artystyczna „Znad Wilii”, założono polską rozgłośnię radiową Znad Wilii, od 26 lat w Wilnie organizowane są międzynarodowe spotkania poetyckie „Maj nad Wilią”. Na bazie gazety zrodziło się Studio Dokumentalistyki Filmowej, jest też biblioteka i wydawnictwo.
Mieczkowski z satysfakcją przyznaje, że „nazwa Znad Wilii jest dzisiaj rozpoznawalna w kraju i za granicą”. Podkreśla, że „wszystkie podmioty noszące ją mają wspólną cechę – swoją polskość postrzegają w kontekście otwarcia się na Litwinów, przedstawicieli innych narodowości”. „Bliskie są nam wartości Wielkiego Księstwa Litewskiego” – zaznacza Mieczkowski.
Pierwszy numer „Znad Wilii” ukazał się w grudniu 1989 roku. Inicjatorem wydawania nowej polskojęzycznej gazety w Wilnie był adwokat Czesław Okińczyc, sygnatariusz Aktu Niepodległości Litwy z 1990 roku.
Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)/Fot. Pixabay.com
