Skandal w Irlandii. Producent szczepionek prowadził nielegalne eksperymenty medyczne na dzieciach

Irlandia zadrżała. W połowie stycznia ujawniono raport dotyczący wykorzystywania dzieci w tamtejszych domach dziecka i domach samotnych matek (Final Report of the Commission of Investigation into Mother and Baby Homes). Raport obejmuje 76 lat (od 1922 do 1998 roku), był opracowywany przez sześć lat i zawiera około trzy tysiące stron. Wyziera z niego ogromna krzywda dzieci wykorzystywanych, przymusowo adoptowanych, upokarzanych, poniżanych. Najmniejsze zainteresowanie mediów wzbudził skromny rozdział dotyczący nielegalnych doświadczeń ze szczepieniami przeprowadzanych przez brytyjski koncern GlaxoSmithKline. Ten sam, który dzisiaj sprzedaje swoje szczepionki także w Polsce. 

Rozdział 34 mówi o eksperymentach medycznych polegających na podawaniu dzieciom bez ich zgody i bez zgody ich opiekunów prawnych szczepionek w ramach badań klinicznych. W latach 1930-1973 eksperymenty prowadziła Wellcome Foundation lub Glaxo Laboratories, dzisiaj oba podmioty są częścią koncernu GlaxoSmithKline i od niego właśnie członkowie komisji wydobyli większość dokumentacji, zwłaszcza protokoły testów i inne dokumenty potwierdzające eksperymenty. 

Irlandzkie prawo dotyczące eksperymentów medycznych, podobnie jak legislacja praktycznie całym cywilizowanym świecie, opiera się od końca lat 40. ubiegłego wieku na Kodeksie norymberskim, podczas którego sądzono nazistowskich, niemieckich lekarzy i ustalono standardy przeprowadzania badań klinicznych. Fundamentem legalności takich testów, badań czy eksperymentów (to synonimy w tym przypadku) jest dobrowolna, świadoma zgoda uczestnika takiego badania. Nie wolno wykonywać na nikim testu bez jego zgody, ale zgoda wymuszona przemocą, oszustwem czy w inny sposób jest oczywiście nieważna. W Irlandii zasady te zostały implementowane w 1962 roku przez Radę do spraw Badań Medycznych. Dwa lata później Deklaracja helsińska również przypomniała, że świadoma i wolna zgoda jest fundamentalnie istotna. Bez niej eksperyment medyczny jest nielegalny i można go traktować – po Norymberdze – jako zbrodnię przeciwko ludzkości. Jeśli chodzi o dzieci, które nie mają zdolności do samodzielnego wyrażenia takiej zgody, wymagana była zgoda rodzica lub opiekuna prawnego. W Irlandii nieco bardziej skomplikowaną sprawą było uznawanie samotnej – niezamężnej – matki za prawną opiekunkę dziecka, ale dla potrzeb niniejszego artykułu wystarczy jeśli uznamy, że matka miała jako jedyna prawo wyrazić w imieniu dziecka taką zgodę (do 1964 roku ojciec nieślubnego dziecka nie miał konstytucyjnego prawa do pieczy nad dzieckiem). Jeśli matka nie była znana lub nie było ustalone jej miejsce pobytu, a dziecko mieszkało na stałe w domu dziecka, decyzję za nie podejmowały władze instytucji lub organu opieki zdrowotnej, który był za nie odpowiedzialny. W dokumentacji nie stwierdzono, żeby były podejmowane próby uzyskania zgody rodziców w takiej sytuacji. 

Komisja znalazła dowody na 13 eksperymentów medycznych polegających na testach szczepionek, które odbyły się w Irlandii w latach 1922-1998. Badano głównie skuteczność i bezpieczeństwo szczepionek przeciwko błonicy i odrze. 

Jednym z takich eksperymentów było badanie nowej, mocniejszej niż inne dostępne na rynku szczepionki przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi (DTP) w 1973 roku w Dublinie. W badaniu miały wziąć udział dzieci poniżej 12 miesiąca życia, przebywające w dublińskim domu dziecka lub chodzące do tamtejszego żłobka. Chodziło o grupę ponad stu dzieci. Ostatecznie szczepionkę otrzymało 116 dzieci, a eksperyment skończył się dramatycznie. Zanotowano ogromną liczbę niepożądanych odczynów poszczepiennych, dwoje dzieci było hospitalizowanych. Wśród dzieci, na których zostały przeprowadzone badania, znalazła się dwudziestka z domu dziecka w Pelletstown. Wszystkie one były „nieślubne”, bez opieki,  wieku od trzech do dziewięciu miesięcy. Dwoje z nich miało zespół Downa, jedno zespół Crouzona, któreś miało wrodzoną wadę serca. „Nie ma dowodu na to, że matki lub władze w Pelletstown zostały poproszone lub wyraziły zgodę. Komisja nie widziała żadnych dowodów na to, że ktokolwiek w Eastern Health Board oprócz doktora Dunleavy wiedział o tym eksperymencie” – czytamy w raporcie. 

Łącznie w kilkunastu nielegalnych z punktu widzenia irlandzkiego prawa i międzynarodowych zasad etycznych eksperymentach medycznych wykorzystano kilkaset dzieci. Pełny raport – w języku angielskim – można przeczytać na oficjalnej stronie rządu Irlandii.