Testy antygenowe wykrywające białka charakterystyczne dla wirusa SARS-CoV-2 pozwalają tanio i szybko wykrywać osoby stwarzające największe ryzyko zakażenia, nie są jednak tak czułe jak testy PCR, które mogą wychwycić nawet śladowe ilości wirusa – informuje „Nature”.
Testy na COVID-19 dzielą się na dwie kategorie: testy diagnostyczne, takie jak PCR i testy antygenowe, które wykrywają części wirusa SARS-CoV-2 oraz testy, które wykrywają przeciwciała wytwarzane przez ludzi, gdy zostali zakażeni wirusem. Przeciwciała mogą pojawić się po kilku dniach od zakażenia i często pozostają we krwi przez tygodnie po wyzdrowieniu, dlatego testy przeciwciał mają ograniczone zastosowanie w diagnostyce.
Prawidłowo wykonane testy PCR, które wykrywają wirusowe RNA przy użyciu techniki zwanej reakcją łańcuchową polimerazy, wykrywają zakażone osoby w niemal 100 proc. przypadków, jednak na ogół wymagają wyszkolonego personelu, odczynników i drogiej aparatury, a wyniki dają po upływie godzin. Tylko w niektórych krajach (np. Korei Południowej i Nowej Zelandii) udało się z powodzeniem prowadzić badania PCR na dużą skalę.
Testy antygenowe są znacznie szybsze – dają wyniki w mniej niż 30 minut – i tańsze, jednak nie są tak czułe jak PCR, które mogą wychwycić nawet śladowe ilości wirusa SARS-CoV-2. Typowy test antygenowy zaczyna się od wymazu z tylnej części nosa lub gardła (chociaż firmy opracowują zestawy wykorzystujące łatwiejsze i bezpieczniejsze do pobrania próbki śliny). Próbka z wymazem jest mieszana z roztworem, który „rozbija” wirusa i uwalnia jego białka. Mieszanka trafia na pasek papieru zawierający przeciwciało przystosowane do wiązania białek wirusa. Pozytywny wynik testu to fluorescencyjna poświata lub ciemny pasek.
Test antygenowy wykrywa specyficzne białka (antygeny) obecne na powierzchni wirusa i może identyfikować osoby u szczytu infekcji, z wysokim poziomem wirusa w organizmie. Test taki nie musi być przetwarzany w laboratorium. Jednak, gdy typowy test PCR może wykryć pojedynczą cząsteczkę RNA w mikrolitrach roztworu, testy antygenowe wymagają próbki zawierającej tysiące cząstek wirusa na mikrolitr, aby dać wynik pozytywny. Przy małej ilości wirusa w organizmie, test może dać wynik fałszywie ujemny.
Niektórzy specjaliści obawiają się, że testy antygenowe pominą cześć osób zakaźnych i spowodują wybuchy epidemii w krajach, które w dużej mierze opanowały sytuację.
Dla innych ekspertów niższa czułość testów antygenowych jest zaletą – bywają bowiem zakażone osoby z pozytywnym wynikiem testu PCR, które nie są już w stanie przenosić wirusa na innych. Tym samym testy antygenowe pozwoliłyby skoncentrować się na osobach najbardziej zakaźnych, z wysokim poziomem wirusa i szybkim izolowaniu ich od społeczności. Zwolennicy testów antygenowych twierdzą więc, że pomogą one w powstrzymaniu pandemii, ponieważ będą dostępne w ogromnej liczbie i mogą wykryć osoby potencjalnie najbardziej zakaźne.
Problem w tym, gdzie przebiega granica między osobą zakaźną a niezakaźną – nadal nie ma w tej sprawie jednomyślności. W infekcjach SARS-CoV-2 miano wirusa wcześnie osiąga szczyt, po czym stopniowo spada. Małe ilości RNA wirusa utrzymują się nosie lub gardle przez tygodnie, a nawet miesiące. Wydaje się jednak mało prawdopodobne, aby zakażone osoby rozprzestrzeniały wirusa po ośmiu do dziesięciu dniach od wystąpienia objawów.
Badania pokazały, że w przypadku u osób, u których w standardowy test PCR stwierdził obecność SARS-CoV-2, test antygenowy firmy Abbott Laboratories prawidłowo wykrył wirusa w 95–100 proc. przypadków, jeśli próbki pobrano w ciągu tygodnia od wystąpienia objawów. Odsetek ten spadł do 75 proc. jeśli próbki były pobierane ponad tydzień po wystąpieniu pierwszych objawów. Czułość (wskaźnik prawidłowego wykrywania infekcji) innych testów antygenowych stosowanych w USA wynosi od 84 do 98 proc., jeśli dana osoba jest badana w tydzień po wystąpieniu objawów.
Niektórzy eksperci twierdzą, że aby spowolnić epidemię, należy skupić się na identyfikacji osób, które mogą rozprzestrzeniać SARS-CoV-2, a nie na wykrywaniu każdego zakażonego. Dr Michael Mina z Harvardu wykorzystał modele statystyczne do oceny tej strategii. Wyniki sugerują, że testowanie dwa razy w tygodniu za pomocą stosunkowo mało wrażliwego testu może być bardziej skuteczne w ograniczaniu rozprzestrzeniania się SARS-CoV-2 niż dokładniejsze testy przeprowadzane raz na dwa tygodnie.
Delhi było pierwszym stanem Indii, w którym w czerwcu zaczęto stosować szybkie testy antygenowe. Do połowy lipca liczba przypadków spadła, a dzienna liczba zgonów ustabilizowała się, co sugeruje, że testy mogły odegrać pewną rolę w kontrolowaniu rozprzestrzeniania się wirusa.
WHO i amerykańskie Centrum ds. Kontroli i Zapobiegania Chorobom (CDC) zalecają wykonanie testu PCR, jeśli u osoby wykazującej objawy COVID-19 szybki test antygenowy daje wynik negatywny. Jak dotąd amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) wydała pozwolenie na stosowanie w nagłych przypadkach czterech testów antygenowych. Według Departamentu Zdrowia i Opieki Społecznej 150 milionów testów zakupionych od firmy Abbott Laboratories zostanie wykorzystanych w szkołach i „innych populacjach o specjalnych potrzebach”. FDA zezwoliła na testy antygenowe tylko dla osób, które miały objawy przez 12 dni lub krócej. Testy muszą być przepisane przez lekarza i wykonane przez pracownika służby zdrowia.
Testy antygenowe są stosowane na niektórych włoskich lotniskach do badania osób przybywających z krajów uważanych za narażone na wysokie ryzyko infekcji. Ujemnych wyników nie trzeba potwierdzać testem PCR. Włoski minister zdrowia Roberto Speranza ogłosił plany wykorzystania takich testów na wszystkich lotniskach w kraju, a grupa ekspertów wezwała włoski rząd do ich stosowania w szkołach i na uniwersytetach.
Jednak inni uważają, że szybkie testy antygenowe nie są dobrym pomysłem. Jak mówi Andrea Crisanti, mikrobiolog z Uniwersytetu w Padwie, organy zdrowia publicznego próbując powstrzymać małe epidemie, powinny stosować bardzo dokładne testy, ponieważ niewykrycie choćby jednej pozytywnej osoby może doprowadzić do gwałtownego wzrostu całkowitej liczby przypadków.
Ewentualne samodzielne wykonywanie testów bez recepty budzi też obawy, że osoby, które uzyskają pozytywne wyniki, mogą nie skontaktować się z organami zdrowia publicznego, więc ich kontakty nie zostaną wyśledzone. Ograniczona dokładność testów może sprawiać, że wykonujące je osoby zyskają fałszywe poczucie bezpieczeństwa. Tymczasem nawet, gdy wynik testu jest negatywny, ludzie powinni nadal myć ręce, nosić maski i unikać gromadzenia się w dużych grupach. (PAP)
